Википеди

Суворов, Александр Василийы фырт: различия между версиями

Интерактивная навигация по истории
← Зæронддæр ивдФæстæдæр ивд →
Содержимое удалено Содержимое добавлено
ВизуальныйВики-текст
ч Суворов, Александр Василийы фырт хаст æрцыд Суворов, Василийы фырт Александр, зæгъгæ, ахæм фарсмæ: Куыд æппæт æндæр статьяты
Нет описания правки
Рæнхъ 1:
[[Ныв:Suvorov Alex V.jpg|thumb|250px|Суворовы зындгонддæр портрет]]
'''Александр Василийы фырт Суворов''' ({{lang-ru|Александр Васильевич Суворов}}) райгуырдис [[1729-æм азыаз]]ы Мæскуыйы[[Мæскуы]]йы афсæддоны хæдзары. Йæ фыд [[Суворов, Иваны фырт Василий|Василий Иваны фырт Суворов]] [[инæлар]] æмæ сенатор — уыдис ахуыргонд адæймаг, фыццаг æфсæддон дзырдуаты автор, Петр[[Пётр I]] та йæ номæвæрæг уыдис. Александры мад Авдотья Манукова, куыд дзырдтой, уымæ гæсгæ уыдис, чи суырыссаг, ахæм [[сомихаг адæм|сомихаг]] мыггагæй. Потсмкин[[Потёмкин, Александры фырт Григорий|Потёмкин-Таврический]] хуымæтæджы нæ фыста, зæгъгæ, ''«солдатские шутки Александра Васильевича явно отзывают кавказским балагурством...»''.
 
Мыггаджы равзæрды тыххæй таурæгъмæ гæсгæ, Суворовтæ рацыдысты [[шведаг адæм|шведаг]] уæздан мыггагæй. Суворов йæхæдæг йæ автобиографийы куыд фыста, афтæмæй сæ фыдæл Сувор Уæрæсемæ[[Уæрæсе]]мæ ’рбафтыдис [[1622-æм азыаз]]ы æмæ ам цæргæйæ баззад.
 
Суворовыл ном Александр сæвæрдтой [[Александр НевскийыНевский]]ы кадæн. Рæзыдис хъæуы[[хъæу]]ы. Уыдис лæмæгъ, арæх кодта рынчынтæ. Йæ фыд æй цæттæ кодта граждайнаг службæмæ. Фæлæ гыццылæй фæстæмæ лæппуйы зæрдæ æхсайдта æфсæддон хъуыддагмæ, йæ фыдæн хъæздыг библиотекæ уыдис, æмæ сæ пайда кодта, ахуыр кодта артиллери, фортификаци, æфсæддон истори. Æфсæддон уæвын сфæнд кæнгæйæ, райдыдта йæхи фæлтæрын. Йæ хъысмæтыл тынг фæзындис инæлар Ганнибалы æндæвдад, уый уыдис Суворовы бинонты хæлар. Уый загъта Василийæн, цæмæй йæ фыртæн равзара æфсæддон карьерæ.
 
[[1742-æм азыаз]]ы æртындæсаздзыд Александр Суворовы райстой мушкетерæймушкетёрæй СеменовыСемёновы полчъы лейб-гвардимæ. Уыцы полчъы райдыдта йе ’цæг æфсæддон службæ [[1748-æм азыаз]]ы. Баслужбæ дзы кодта æхсæз азæй фылдæр. Куыста йæхиуыл, цыдис ахуыртæм Сурзæххон шляхтæйон кадетон корпусмæ (уырыс. ''{{lang-ru|Сухопутный шляхетский кадетский корпус''}}), сахуыр кодта цалдæр фæсарæйнаг æвзаджы. [[1754-æм азыаз]]ы райста афицеры фыццаг чин — [[поручик]] — æмæ йæ снысан кодтой Ингерманладийы фистæгæфсæддон полкъмæ (уырыс. Ингерманладский пехотный полк). 1756–1758 азты службæ кодта Æфсæддон коллегийы. Уый фæстæ йæ раивтой хæцæг æфсадмæ æмæ йæ снысан кодтой Мемелы комендантæй.
 
1759-æм азы 14(25) июлы Суворов бацыдис фыццаг тохы, драгунты эскадронимæ бабырста немыцаг драгунтæм æмæ сæ лидзæг фæкодта. Рæхджы йæ снысан кодтой дивизийы командир В.В. Ферморы цур радгæс афицерæй. 1759-æм азы августы архайдта Кунесдорфы бынмæ хæстæмбæлды. 1760-æм азы Суворовы снысан кодтой Уæрæсейы æфсадæн командæгæнæг инæлар Ферморы цур радгæс инæларæй æмæ, уыцы бынаты уæвгæйæ, йе ’фсæддонтимæ архайдта Берлин байсыныл тохы.
Строка 13 ⟶ 14 :
1762-æм азы Суворовæн лæвæрд æрцыдис булкъоны чин. Снысан æй кодтой Астраханы фистæгæфсæддон полчъы командирæй. Полчъы хæс уыдис, Мæскуыйы Екатеринæ II императрицæйы бынаты æрбадыны бон Бетырбухы æхсæнадон æгъдаумæ цæст дарын. Суворов Мæскуымæ куы ныххæццæ ис, уæд фембæлдис императрицæимæ, уый йын балæвар кодта йæ портрет. Фæстæдæр Суворов ныффысдзæн портретыл: «Ацы фыццаг фембæлд мын айгæрста фæндаг мæ кады номмæ...».
 
1763–1769-æм азты Суворов командæ кодта [[Суздаль|Суздал]]ы фистæгæфсæддон полкъæн [[Ног ЛадогæйыЛадогæ]]йы. Уым 1764–1765-æм азты сарæзта «Полковое учреждение», зæгъгæ, уыцы инструкци. Уым амынд цыдысты салдæтты хъомылады, мидслужбæйы æмæ æфсæдты хæстон цæттæдзинады сæйраг уагæвæрдтæ.
 
1768-æм азы сентябры А.В. Суворов уыдис бригадир (булкъон æмæ инæлары ’хсæн чингонд).
Строка 32 ⟶ 33 :
 
1776-æм азы инæлар-поручик А.В. Суворовы снысан кодтой Бетырбухы дивизийы командирæй. Уыцы азы дыккаг æмбисы Хъырымы ханады уавæр фæхуыздæр ис. Туркæгтæ сфæнд кодтой Хъырым ногæй сæхи бакæнын. Ноябры Александр Суворов æрвыст æрцыдис уырдæм æмæ цалдæр мæймæ хъуыддæгтæ банывыл кодта, æрдæгсакъадахыл цæрджыты æрсабыр кодта.
 
Уавæр куы фæхуыздæр ис æрдæгсакъадахыл, уæд Суворов райста отпуск æмæ рацыдис Полтавæмæ йæ бинонтæм. 1777-æм азы йæ снысан кодтой Кубаны корпусы командæгæнæгæй, йæ размæ æвæрд æрцыдис арæнтæ хъахъхъæныны хæс. Цыбыр рæстæгмæ бафидар кодта Уæрæсейы хуссайраг арæнтæ.
 
[[1778-æм азыаз]]ы Суворов ракодта хъырымаг сомихæгты æмæ сæ æрцæрын кодта [[Дон (цæугæдон)|Доны]] былгæрон [[Ростов-Доныл|Ростовы]] æмæ сахармæ хæстæг зæххытыл. Афтæ фæзындис сахар Нор-Нахичеван, ныры Ростов-Донылы Пролетарон район. [[Ростовы облæст]]ы [[Ростовы облæсты Мясниковсчы район|Мясниковсчы районы]] дæр цæрынц хъырымаг сомихæгтæ.
 
1778-æм азы инæлар-поручик Суворовы Прозоровскийы бæсты снысан кодтой уырысы æфсæдты командæгæнæгæй Хъырымы. Йæ сæйраг хæс уыдис æрдæгсакъадах туркæгты æрбабырстæй бахъахъхъæнын.
Строка 50 ⟶ 52 :
Инæлар Г.А. Потемкины амарды фæстæ 1792-æм азы Уæрæсейы æфсæдтæн хуссары командæгæнæгæй снысан кодтой А.В. Суворовы — Екатеринославы æмæ Таврийы облæстыты. Бахæс ын кодтой Уæрæсе æмæ Турчы ’хсæн арæн бафидар кæнын. Æмæ та уыцы хæс дæр сæххæст кодта.
 
Дыууæ азы фæстæ та йæ арвыстой Подолимæ Польшæйы дыккаг кампанимæ бацæттæ кæныны тыххæй. Ногæй та тохтæ, ногæй та уæлахизтæ. Хæст куы фæци, уæд Суворов императрицæ ЕкатериназЕкатеринæ II-мæ арвыста фыстæг, уыдис дзы æртæ ныхасы: «Ура! Варшава наша!» æмæ æртæ ныхасæй райста дзуапп «Ура! Фельдмаршал Суворов». Уый уыдис Уæрæсейы æфсады æппæты уæлдæр чин.
 
1795-æм азы Суворов нысангонд æрцыдис Уæрæсейы æппæт æфсæдты командæгæнæгæй Польшæйы, стæй та Брацлавы, Вознесенскы, Харьковы æмæ Екатеринославы губерниты цы 80-минон æфсад уыдис, уымæн, йæ штаб-фатер уыдис Тульчины. Уыцы рæстæг уый ныффыста чиныг «Наука побеждать» — У æфсæддон (хæстон) хъуыдыйы егъау æвдисæн.
Строка 61 ⟶ 63 :
 
Уыцы аз Уæрæсе бацыдис Францы ныхмæ дыккаг коалицимæ (Англис, Австри, Турк, Неополийы къаролад). Арæзт æрцыдис Уæрæсейы æмæ Австрийы æфсæддонтæ иумæ кæм уыдысты, ахæм иугонд æфсад Цæгат Италимæ стæры ацæуыны тыххæй. Уый бацахстой Францы æфсæдтæ. Фыццаг иугонд æфсады сæргъы пълан кодтой эрцгерцог Иосифы сæвæрын, фæлæ Англисы домæнмæ гæсгæ Австри бахатыд Павел I-мæ, цæмæй æфсадæн командæгæнæгæй снысан кодтаид Суворовы. Хаст æфсадхон Венæмæ бахæццæ ис 14 мартьийы. Австрийы император Франц I Суворовæн радта йæ паддзахады фельдмаршæлы чин. 4 апрелы æфсады командæгæнæг æрхæццæ ис уырысы æфсæдтæм Веронæмæ, иннæ бон æфсадимæ бахæццæ ис Валеджиомæ.
 
Суворовы æфсады уыдис 80 мин адæймаджы. Францæгтимæ сæ фыццаг хæстон фембæлд уыдис Италийы зæххыл 10 апрелы сахар-фидар Брешиайы (уыцы тохы фесгуыхтис инæлар-майор, къниаз Багратион). 15 апрелы байстой сахар Лекко. 16 апрелы райдыдта тохты сæйрагдæр цæугæдон Аддæйы былгæрон. Уæрæсейы æфсæдтæ бахызтысты доны иннæ фарсмæ æмæ ныддæрæн кодтой зындгонд æфсадхон Жан Моройы æфсæдты. Æртæ мин адæймаджы фæмард францæгтæй, фондз мины та дзы уацары бахаудис. Цæугæдон Аддæйыл хæсты кæронбæттæн къæпхæн уыд Вердериойы цур тох. Инæлар Серрюрье уацары радта Францы дивизи.
 
Строка 79 ⟶ 82 :
1800-æм азы 6 майы йæ куыстæй банцадис генералиссимус Александр Суворовы зæрдæ. Баныгæдтой йæ Александр Невскийы лаврæйы Дæллаг Благовещенсчы аргъуаны. Йæ ингæны къæйыл ис цыбыр фыст: «Ам хуыссы Суворов».
 
== Суворовы мысгæйæ ==
[[Ныв:5 Kupon ruble obverse.jpg|thumb|Суворовы сурæт [[Приднестровье]]йы гæххæттын æхцайыл]]
Суворов стыр бавæрæн бахаста æфсæддон зонадмæ, фæхъæздыгдæр æй кодта йæ хæстон-теоретикон æмæ практикон фæллæйттæй.
Бетырбухы[[Бетырбух]]ы, Мæскуыйы[[Мæскуы]]йы æмæ йын [[Севастополь|Севастополы]] æвæрд æрцыдис цыртдзæвæнтæ.
 
{{Рæстдзинад}}
 
[[Категори:Зындгонд адæм алфавитмæ гæсгæ]]
[[Категори:Генералиссимустæ]]
[[Категори:Графтæ]]
 
[[en:Alexander Suvorov]]
Ист æрцыд "https://os.wikipedia.org/wiki/Суворов,_Александр_Василийы_фырт"-æй