Ирон мифологи: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Ambalon (ныхас | бавæрд)
Ног фарс, йæ код райдайы афтæ: '''Ирон мифологи'''. Ирон мифолггийы равзæрды архайдтой скиф — сармат — алайнаг ...
(хицæндзинæдтæ нæй)

Фæлтæр 15:44, 18 майы 2011

Ирон мифологи. Ирон мифолггийы равзæрды архайдтой скиф — сармат — алайнаг æмæ бынæттон кавказаг знæмтæ. Ирон мифологи ахуыры æмæ иртасыны хъуыддыджы сæйрагдæр гуырæн сты Нарты кадджытæ, сфæлдыстой сæ нæ рагфыдæлтæ нæ эрæйы агъоммæ VIII — VII æнусæй-нæ эрæйы XIII — XIV æнустæм.

Термин "нарт" æмбарын кæнынц бирæ алыхуызты. Нарты эпосы иртасджытæн сæ иуæй-иутæ дзырд "нарт" æмбарын кæнынц дыууæ ирон дзырдæй- "нæ арт", иннæтæ та йæ бæттынц ирайнаг "нар"-имæ (нæлгоймаг). Аннæтæ та нарты адæмы "уынынц" Къаспы денджызы былгæрæтты цы историон знамтæ цардис, уыдон. Зынгæ ахуыргонд Абайты Васо куыд хъуыды кæны, афтæмæй "нарт" у монгойлаг дзырд "нара" — хур, алантæ — ирæттæ йæ æрбайстой XIII — XIV æнусы, ома, Сызгъæрин Ордæ Цæгат Кавказы æлдариуæг куы кодта, уыцы заман.

Термин "нарт" — равзæрдæн ис фидар морфологион æмæ космологион бындур, кæцыйыл арæзт цæуы æгас нарты эпос дæр.Фæлæ уæддæр уыцы цыртдзæвæны генезисы (сфæлдисыны) фарста у нартахурады сæйрагдæр проблемæтæй иу. Нарты кадджытæ æппæты рагондæр фæлтæртæ номхуындæй æмæ ирон мифологи æмткæй райсгæйæ, баст сты скиф — сæрмæтты дугимæ æмæ дзурæг сты бирæ скифаг æгъдæуттæ æмæ уагахастыл, кæцытæ фыст æрцыдысты Геродоты "Истори" — йы.

Кадджыты генезисы ирайнаг компонент кæй архайдта, уымæн æвдисæн сты эпосы иу къорд хъайтары номы. (Уæрхæг, Æхсар, Уырызмæг, Ацæмæз, Ацырухс, Уастырджи, Уацилла æмæ æнд.) Рагкавказаг компонентмæ хауынц эпосы иннæ хъайтарты нæмттæ ( Хуыцау, Реком, Тæтæртупп, Таранджелоз, Мыкалгабыртæ, Æфсати, Сафа æмæ ин.). Нартзонджытæ — иртасджытæ нарты эпос дих кæнынц цалдæр сæйраг циклыл: Хуры, тæрккъæвдаты, тотемон æмæ этногонион.

Ирон мифологи тынг хъæздыг у, чырыстон дины размæйы системæйы иугонд чи ’рцыдис, ахæм равдыстытæй, фæлгонцтæй æмæ сюжеттæй. Муртакк хуыцæуттæй бирæтæ фæстæдæр райстой чырыстон хуыз.