Сиддхартха Гаутама: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Amirobot (ныхас | бавæрд)
ч r2.7.1) (Робот баххæст кодта: az:Budda
чНет описания правки
Рæнхъ 1:
[[Ныв:Bouddha Bhûmisparsha-Mudra 2.JPG|thumb|right|[[Бронзæ]]йæ Буддæ. [[Лаос]], [[XVIII æнус]]]]
'''Гаута́ма Бу́ддаБу́ддæ''' ({{lang-sa|गौतम बुद्ध}}) уыдис легендарон удгоймаг, сарæзта ахуыр «[[Цыппар уæздан æцæгдзинады]]», цардис Индийы нæ эрæйы агъоммæ VI—V æнусты.<ref>Аллы хуызон равзæрæнтæ дæттынц датæтæ: [[624 аз до н. э.|624]]—[[544 год до н. э.|544]] гг. до н. э.; [[623 год до н. э.|623]]—[[543 аз нæ эрæйы агъоммæ|543]] азтæ нæ эрæйы агъоммæ; [[563 аз нæ эрæйы агъоммæ 563]]—[[486 аз нæ эрæйы агъоммæ|486]] азтæ нæ эрæйы агъоммæ [[571 аз нæ эрæйы агъоммæ|571]]—[[491 аз нæ эрæйы агъоммæ|491]] аз нæ эрæйы агъоммæ ; [[453 аз нæ эрæйы агъоммæ|453]]—[[373 аз нæ эрæйы агъоммæ|373]] аз нæ эрæйы агъоммæ ; [[448 аз нæ эрæйы агъоммæ|448]]—[[368 аз нæ эрæйы агъоммæ|368]] аз нæ эрæйы агъоммæ. Кæс ноджы [[Будда Гаутама#Царды хронологи|сæрмагонд раздел ацы уацы]].</ref> Куы райгуырдис, уæд йын радтой ном '''Сиддхаттха Готама''' ([[пали]]) / '''Сиддхартха Гаутама''' ([[санскрит]]) — «Готамæйы байзæддаг, йæ нысæнттæ æнтыстджынæй æххæстгæнæг», фæстæдæр йæ хонын райдыдтой '''Буддæ''' «райхъал уæвæг». Гаутамæйы ма уыимæ фæхонынц '''Сакьямуни''' кæнæ '''Шакьямуни''' ома «зондджын [[Шакья|Сакья]]йы мыггагæй»<ref>Не хъæуы хæццæ кæнын [[Тибеты буддизм]]ы скъола [[Сакья]]имæ.</ref>, кæнæ '''Татхагата''' ({{lang-sa|तथागत}}, «Афтæ æрбацæуæг»).
 
Сиддхартха Гаутамæ у [[буддизм]]ы сæйраг архайæг. Йæ уадзæндзырдтæ (уырыс. ''изречения'') æмæ ахуыргæнинæгтимæ дзымандытæ (диалогтæ) систы буддистон канон — «[[Трипитака]]йы» бындур, арæзт та æрцыдис нæ эрæйы агъоммæ I æнусы.
 
Буддæ у цалдæр дины персонаж: канд буддизмы нæ, фæлæ, зæгъæм, [[бон (дин)|боны]] æмæ [[индуизм]]ы. Астæуккаг æнусты фæстаг индиаг [[Пураны|Пуранты]] (зæгъæм, [[Бхагавата-пуранæ]]йы) æрцыдис [[Вишну]]йы [[аватарæ]]йыл нымад [[Баларама]]йы бæсты.
 
== Буддæйы цард ==
Нырыккон буддизмы цы тексттæ фидар сты, уыдонмæ гæсгæ Сиддхартха Гаутама райгуырдис сахар [[Капилавасту]]йы æввахс бынаты (лæууы цæугæдон [[Ганг|ГангайыНепал]] комыы; ныр уыцы бынаты лæууы кувæндæтты бæстыхæйтты баст [[Лумбини]]) майы мæй æххæст цы æхсæвы уыд уæд [[Кшатритæ|кшатрион]] [[Шакья]]йы. Йæ райгуырæн бон у бæрæгбон буддистон бæстæты ([[Весак]]).
 
Гаутамæйы фыд уыдис Каппилаваттхуйы паддзах [[Магадхæ]]йы, æмæ Гаутамæ райгуырдис паддзахы фыртæй, йæ цард хъуамæ арвыстаид бонджынæй æмæ æппæтæй дæр æххæстæй. Таурæгъмæ гæсгæ райгуырды размæ Гаутама йæ мадмæ фыны фæзындис урс пылы сурæты. Бæрæгбоны рæстæг уæныкæсæг (уырыс. ''провидец'') Аситæ загъта, зæгъгæ, ацы саби суыдзæн кæнæ стыр паддзах, кæнæ диссаджы сыгъдæг адæймаг. Йæ фыд бæллыдис, цæмæй уый суа зындгонд паддзах æмæ йæ уый охыл фæиппæрд кодта дины ахуырад æмæ адæймаджы тухиты зонадæй.
Рæнхъ 28:
Буддæ уæлæргом кодта (уырыс. ''подчеркивать'') хуыцау кæй нæу. Буддæ — зондамонæг уыцы фæлдисондтæн кæдон снысан кодтой ацы фæндагыл ацæуын æмæ [[Райхъалдзинад]]мæ бацæуын æмæ базонын æцæгдзинад æмæ бæлвырдад куыд сты афтæ.
 
[[Ныв:Buddha the Conqueror.jpg|thumb|right|320 px|<center>«Будда Уæлахиздзау». Сери Скæсæны тырысатæ», 1925-æм аз<br />[[Рерих, Николай]]<br /><small>([[Рерих, Николай Константинович#Международный Центр Рерихов|Международный Центр-Музей имени Н. К. Рериха, Москва]])</small></center>]]
 
Йæ царды дарддæр цы 45 азы фæцард, уыцы рæстæг балцы цыдис цæугæдон [[Ганг]]ы дæлвæзыл астæуккаг [[Инди]]йы, амыдта йæ ахуырад алы хуызон адæмæн, уыдонимæ ерысгæнæг динты æмæ философиты фарсхæцджытæн дæр. Йæ дин уыдис æргом алы расæ æмæ кълæстæн дæр æмæ йын нæ уыд ницавæр [[Кастæ|кастон]] структурæ. Бындур æрæвæрда буддистон моладзанты комуннæ («[[Сангха]]йæн»), цæмæй йæ ахуырад ма фæсæфа йæ кæройнаг «Ниббаны» фæстæ æмæ дунейæ ацæуыны фæстæ. Йæ фæдыл араст сты уыцы коммунæмæ мингай ног здæхтытæ.