Омар Хайям: различия между версиями

Омар Хайям æгас дунейæн зындгонд у йæ цыппаррæнхъонты ([[рубаи]]ты) фæрцы. Фæлæ ма уый басгуыхти канд дзырдаивады нæ, фæлæ цардархайды æндæр къабæзты дæр. [[Алгебрæ]]йы ахуыргонд сарæзта кубон æмбæрцæдты классификаци æмæ сæ райхæлдта конусон лыгуæтты руаджы. [[Иран]]ы ма зонынц Омар Хайямы æндæр хъуыддаджы тыххæй — уый сарæзта, европæйаг къæлиндаримæ[[къæлиндар]]имæ абаргæйæ бæлвырддæр чи у æмæ [[XI æнус]]æй кæмæй пайда кæнынц, ахæм къæлиндар.

Омар Хайям райгуырдис Ираны провинци [[Хорасан]]ы, сахар [[Нишапур]]ы. Йæ фыд уыдис халагъудгæнæг. Уыдис ма йын кæстæр хо Аишæ. Астаздзыдæй Омар зæрдывæрдæй зыдта [[Хъуыран]], ахуыр кодта [[математикæ]], [[астрономи]], [[философи]]. Дыууадæс азы йыл куы сæххæст ис, уæд ссис Нишапуры [[медресе]]йы [[сохтæсохта]]. Уым Хайям æнтыстджынæй сахуыр кодта медицинæ æмæ пысылмон барад æмæ ссис хаким, ома [[дохтыр]]. Фæлæ йæ медицинон практикæ уыйбæрц йæхимæ не ’лвæста. Ахуыргонд фылдæр æргом здæхта математикæ æмæ астрономимæ — ахуыр кодта [[Сабит ибн Курра]]йы чингуытæ, стæй бердзенаг математикты уацмыстæ.

Омарыл æхсæрдæсаз азы куы цыдис, уæд рыны азарæй амардис йæ фыд, фæстæдæр — йæ мад. Омар ауæй кодта йæ фыды хæдзар æмæ æрмадз æмæ араст ис [[Самарканд]]мæ. Уыцы заман а сахар нымад уыдис Скæсæны зонадон æмæ культурон артдзæстыл. Самарканды Хайям ссис иу медресейы сохтæсохта, фæлæ дискусситы архайгæйæ, уый цалдæр раныхасы бафтыдта дисы уымы адæмы йæ зондæххæстæй æмæ йæ уайтагъд скодтой ахуыргæнæгæй.