Арагац: различия между версиями

Содержимое удалено Содержимое добавлено
Создано переводом страницы «Арагац»
 
Нет описания правки
Рæнхъ 1:
'''Арага́ц''' ({{Lang-hy|Արագած}}), раздæр также тюрк. '''Алагёз''' — хицæнгонд хæххон массив [[Сомих|Сомихы]] ныгуылæны 'рдыгæй, йæ бæрзæндмæ гæсгæ ахсы цыппæрæм бынат [[Сомихы уæлвæз|Сомихы уæлвæзы]] æмæ у иуыл бæрзонддæр хох нырыккон Сомихы. Йæ бæрзæнд у 4090 метры (4095 метры, Смитсоны институты бæрæггæнæнтæм гæсгæ). Хæххон массивы дæргъ скæсæнæй ныгуылæны 'рдæм у 40 км онг, цæгатæй хуссармæ — 35 км онг. Быннаг хайы фахс у хъæдæй æмбæрзт, уæлдæр та уыгæрдæнтæй. Арагацы бæрзæндæй пайда кодтой регион [[Хъарс|Карсы]] — [[Гюмри|Гюмрийы]] (Александрополь) — [[Ереван|Ереваны]] цы æфсад архайдта, уыдонæн ориентиры хуызы.
 
 
''Арага́ц'' у рагон сомихаг ном, уымæй уæлдай ма йæ зыдтой ''Арака́ц'', ''Аркаде́з'' формæты. Йæ этимологи бæлвырдгонд нæу— гæнæн ис æмæ у урартаг паддзах Аргишийы I-ы номæй арызт, Ереваны бындурæвæрæг ([[Эребуни]]) æмæ Армавиры (Аргиштихинили). Йæ хицациуæгыхицациуæджы заманы Урартуйы арæнтæ хæццæ кодтой уыцы хохмæ. Фыдæлты таурæгъмæ гæсгæ оронимы равзæрд баст у сомихагты патриархы номимæ — Арай.
'''Арага́ц''' ({{Lang-hy|Արագած}}), раздæр также тюрк. '''Алагёз''' — хицæнгонд хæххон массив [[Сомих|Сомихы]] ныгуылæны 'рдыгæй, йæ бæрзæндмæ гæсгæ ахсы цыппæрæм бынат [[Сомихы уæлвæз|Сомихы уæлвæзы]] æмæ иуыл бæрзонддæр нырыккон Сомихы. Йæ бæрзæнд у 4090 метры (4095 метры, Смитсоны институты бæрæггæнæнтæм гæсгæ). Хæххон массивы дæргъ скæсæнæй ныгуылæны 'рдæм у 40 км онг, цæгатæй хуссармæ — 35 км онг. Быннаг хайы фахс у хъæдæй æмбæрзт, уæлдæр та уыгæрдæнтæй. Арагацы бæрзæндæй пайда кодтой регион [[Хъарс|Карсы]] — [[Гюмри|Гюмрийы]] (Александрополь) — [[Ереван|Ереваны]] цы æфсад архайдта, уыдонæн ориентиры хуызы.
 
Хохы тюркаг ном ''АлагёзæйАлагёзы ''хицæн кæнынц ныхæстæ ''ала ''— «хъулон» æмæ ''гёз  ''— дырысæй «цæст», топонимты «ратæдзæн, мæсчъыдон» кæнæ «æфцæг, ныллæг бынат хæхты рагъы» (Мурзаев, 1984-æм аз) — Фæскавказы иуыл бæрзонд бынаты номæн нæ бæззынц. Фæлæ [[Азербайджан|Азербайджаны]] цæгаты 'рдыгæй цы бынæттон термин ''алагёз ''сфидар ис (зæхх урс тæппытимæ), уый хорз æвдисы Алагёзы сконд йæ къаннæг цъититимæ<ref name="Pospelov">
 
 
''Арага́ц'' у рагон сомихаг ном, уымæй уæлдай ма йæ зыдтой ''Арака́ц'', ''Аркаде́з'' формæты. Йæ этимологи бæлвырдгонд нæу— гæнæн ис æмæ у урартаг паддзах Аргишийы I-ы номæй арызт, Ереваны бындурæвæрæг ([[Эребуни]]) æмæ Армавиры (Аргиштихинили). Йæ хицациуæгы заманы Урартуйы арæнтæ хæццæ кодтой уыцы хохмæ. Фыдæлты таурæгъмæ гæсгæ оронимы равзæрд баст у сомихагты патриархы номимæ — Арай.
 
 
Хохы тюркаг ном ''Алагёзæй ''хицæн кæнынц ныхæстæ ''ала ''— «хъулон» æмæ ''гёз  ''— дырысæй «цæст», топонимты «ратæдзæн, мæсчъыдон» кæнæ «æфцæг, ныллæг бынат хæхты рагъы» (Мурзаев, 1984-æм аз) — Фæскавказы иуыл бæрзонд бынаты номæн нæ бæззынц. Фæлæ [[Азербайджан|Азербайджаны]] цæгаты 'рдыгæй цы бынæттон термин ''алагёз ''сфидар ис (зæхх урс тæппытимæ), уый хорз æвдисы Алагёзы сконд йæ къаннæг цъититимæ<ref name="Pospelov">
[http://www.peakware.com/peaks.html?pk=669 <span data-segmentid="267" class="cx-segment">Pe</span>]
</ref>.
 
== Геологи ==
Арагацæн ис 4 бæрзæндты, иуыл бæрзонд — цæгатаг (4090 м), ныгуылæны бæрзæнд — 4007 м, скæсæны — 3916 м, хуссары — 3879 м. ХуызæйСæ уындмæ гæсгæ сты 200 км периметримæ конусы хуызæн. Бæрзæнды 'хсæн уæвы вулканы кратер, йæ арфад 350 м, йæ вæзн 2,5 км. Хæххон системæйы фæхстыл иуы 3190 м бæрзæндыл уæвы цад Кари.
 
 
Арагу у стратовулкан. Саразтæуыд плиоцен æмæ плейстоцены эпохæты райдайæны. Раздæр æнхъæлдтой æмæ вулкан активон уыд нырыккон периоды онг, фæлæ морфологкон æрмæджы æрæджыон аргоновы датировкæ сбæлвырд кодта æмæ фæстаг хатт вулкан активон уыд астæуккаг æмæ кæройнаг плейстоцены. Сомихаг вулканолог Караханяны ныхæстæм гæсгæ вылканы иуыл æвзонг конустæ, быннаг хайы кæдон сты, уыдон саразтæуыдысты 3 мин азы размæ.
 
Арагацы фæхстæй цæуы бирæ цæугæдоны — Гехарот, Амберд, Наришд, Манташ, Гехадзор, Цахкаовит и т. д. (питание родниковое, дождевое и снеговое)
 
Со склонов Арагаца стекают многочисленные реки — Гехарот, Амберд, Наришд, Манташ, Гехадзор, Цахкаовит и т. д. (хæлцад судонæй, къæвдайæ æмæ митæй). Аргацы æмæ йæ рæбыны ис бирæ цадтæ — Кари, Амберд, Лесинг æмæ а. д.<ref>[http://www.mountain-forecast.com/peaks/Mount-Aragats <span data-segmentid="268" class="cx-segment">ecas</span>]</ref>
 
АрагуАрагац у стратовулкан. Саразтæуыд плиоцен æмæ плейстоцены эпохæты райдайæны. Раздæр æнхъæлдтой æмæ вулкан активон уыд нырыккон периоды онг, фæлæ морфологконморфологикон æрмæджы æрæджыон аргоновы датировкæ сбæлвырд кодта æмæ фæстаг хатт вулкан активон уыд астæуккаг æмæ кæройнаг плейстоцены. Сомихаг вулканолог Караханяны ныхæстæм гæсгæ вылканывулканы иуыл æвзонг конустæ, быннаг хайы кæдон сты, уыдон саразтæуыдысты 3 мин азы размæ. Арагацы фæхстæй цæуы бирæ цæугæдоны — Гехарот, Амберд, Наришд, Манташ, Гехадзор, Цахкаовит æмæ а. д.<ref>[http://www.mountain-forecast.com/peaks/Mount-Aragats <span data-segmentid="268" class="cx-segment">ecas</span>]</ref> (хæлцад суадонæй, къæвдайæ æмæ митæй).
 
== Туризм ==
 
 
Хуссар-скæсæны фахсы уæвы Браканы астрофизикон обсерватори, цæгаты-ныгуылæны — Манташы донæвæрæн. Хохы фахсыл 2140 метры бæрзæндыл лæууы гæнаргалуан Амберд.
АрагцыАрагацы фæхстæ иртасгæйæ дзы бирæ рагон цæрæнбынæттæ æмæ дзуæрттæ ис ссарæн, фæлæ нырма сгарстгонд не сты.<gallery perrow="5" class="center">
 
 
Арагцы фæхстæ иртасгæйæ дзы бирæ рагон цæрæнбынæттæ æмæ дзуæрттæ ис ссарæн, фæлæ нырма сгарстгонд не сты.
 
<gallery perrow="5" class="center">
Файл:Aragats.jpg|
Файл:27 - Le mont Aragats.JPG|