|
|изображение = Jacques Cartier 1851-1852.jpg
|описание изображения = Жак Карьте. [[Теофиль Амел]]ы ныв, [[1884-æм аз]]}}
'''Жак Картье́''' ({{lang-fr|Jacques Cartier}}; [[1491-æм аз|1491]], [[Сен-Мало]] — [[1 сентябры]] [[1557-æм аз|1557-æм азы]], [[Сен-Мало]]) — францаг ([[Бретонаг адæм|бретонагбретойнаг]]) денджыздзау, фыццаг ахæм, кæцы байгом кодта [[Цæгат Америкæ]]йы францагФранцы колонизациколонийæн бындур чи æрæвæрдта. Сæххæст кодта æртæ экспедици йæ донбылтæм æмæ сси фыццаг ахæм европæйаг, кæцы сныв скодта æмæ картæмæ нысан æрхаста [[Сыгъдæг Лаврентийы бакæлæн]] æмæ [[Сыгъдæг Лаврентийы цæугæдон]]ы былтæ æд зæхх,зæххытæ кæцыйылчи сæвæрдтабахаста. Радта сын ахæм ном — «Канадты бæстæ».
[[Кэбот, Джон|Кэбот]] æмæ [[Шамплен, Самюэль де|ШампленауШампленимæ]] нымад у [[Канадæ]]йы фыццагдæр бакæнджытæн сæ иуыл нымадбайгомгæнæгыл.
Йæ райгуырды бæлвырд датæ бæрæг нæу, фæлæ райгуырдис 1492-æм азы июны фæстæ [[Бретань|Бретаны]] цæгат-скæсæны. 1532-æм азы Бретань бацыдис Францы скондмæ бацыдис, къаролты æмкъайады фæрцы.
Картьейы фыццаг экспедици уыдис 1534-æм азы. Уый базонгæ и алыхуызон индейаг знæмтимæ, сæ иуы минæвæртты æрбахастаæрбаласта йемæ Францмæ. Дыккаг экспедици уыдахаста 14 мæйы даргъ— æмæуыдис цыдис 15351535–36-36æм азты, уый дæргъы бæлцæттæ ссардтой егъау Сыгъдæг Лаврентийы цæугæдон, иртæстой бынæттон зæйагойтæзайæгойтæ. Къарол уымæй бузныг уыд æмæ Картьейæн балæвар кодта экспедицийы наутæй иу, «Гранд Эрмин», зæгъгæ.
1450-æм азы Картье ногæй цыдисафтыдис Америкæмæ, ацы хатт къаролы фындыдис цæмæй экспедици колонийы бындур сæвæраæрæвæра колонийæн. Ацы хатт франæцгтæфранцæгтæ индейæгтимæ фæхыл сты, иуæй-иутæ фæсфурддзы фæмардысты. Уый фæстæ Картьейы ног экспедицитæм ненал ’рвыстойæрвыстой. Йæ царды кæрон æрвыстаарвыста йæ райгуырæн сахары, уыдис [[португайлаг æвзаг]]æй тæлмацгæнæг уыдис.
Амардис эпидемийы рæстæг, цот нæ ныууагъта.
| 