|
| викисклад =
}}
'''Карл Фри́дрих Михаэ́ль Бенц''' ({{Lang-de|Carl<ref name="Berner">[http://www.bernerzeitung.ch/auto/technik/Ausdauersportler-mit-zwei-Sternen/story/26674217 «Berner Zeitung»: «Ausdauersportler mit zwei Sternen»]{{ref-de}}</ref><ref name="biographie">[http://www.carl-benz-auto.de/html/biographie.html «Carl Friedrich Benz»] {{Wayback|url=http://www.carl-benz-auto.de/html/biographie.html |date=20130824203611 }}{{ref-de}}</ref><ref name="schwaebische">[http://www.schwaebische.de/home_artikel,-Kalenderblatt-2014-4-April-_arid,5620522.html Kalenderblatt 2014: 4. April]{{ref-de}}</ref><ref name="mainpost">[http://www.mainpost.de/regional/schweinfurt/An-der-Hainig-Kreuzung-krachts-am-meisten;art742,8082684 An der Hainig-Kreuzung kracht's am meisten]{{ref-de}}</ref><ref name="motor">[http://www.motor-klassik.de/szene/125-jahre-automobil-karl-benz-erfinder-des-automobils-3448136.html Alles über Mercedes-Benz]{{ref-de}}</ref> (Karl) Friedrich Michael Benz}} {{IPA|[kaɐ̯l ˈfʁiːdʁɪç ˈbɛnts]}}, райгуырдис [[1844-æм аз]]ы 25 ноябры, Мюльбурджы (Карлсруэ) — амардис [[1929-æм аз]]ы [[4 апрелы]], Ладенбурджы) уыдис немыцаг инженер, дунейымидсудзгæ фыццагзмæлынгæнæгæй кусæг [[хæдтулгæ]]тæй æдфыццаг мидсудзгæчи змæлынгæнæгæрхъуыды сæкодта, иуыуыдонæй æрымысагиу, автомобилон арæзтады фадыджы размæцæуæграздзæуæг.
== Цардафыст ==
=== Рагазтæ ===
Карл Фридрих Бенц райгуырдирайгуырдис 1844-æм азы 25 ноябры сахар Мюльбурджы, Германы. ФæЙæ фыд, уыдис поезды машинист,æмæ иу уæвгæйæхатт, поезды гом кабинæйы кæй æрцахстабадгæйæ, ахæмсуазал уазалбацыдæй амардис, Бенцæнфæрынчын дыууææмæ азыамардис. кæдЙæ цыди,фыртыл уæд цыдис дыууæ азы. Йæ ныййæрджытыныййарджыты фæндыд йынсæ сывæллонæн раттын хорз ахуырад раттын. РайдайæнКарл Фридрих райдайæн скъола [[Карлсруэ]]йы каст куы фæци, уæд, 1853-æм азы, бацыдбацыдис техникон лицеймæ (ныры Бисмаркы гимназ), стæйуый фæстæ та, 1860-æм азы, политехникон университетмæ бацыд.
Æрыгон куы уыдтауыдис, уæд фотографиæй сцымыдис кодтой къамтæ исын æмæ къулонкъулыл ауындгæ сахæтты цалцæг йæкæныны цымыдис кодтойкуыст.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.kolesa.ru/article/karl-benc-mehanik-kotoryj-ne-ljubil-parovozy-2015-09-26|title=Карл Бенц: механик, который не любил паровозы — КОЛЕСА.ру – автомобильный журнал|publisher=www.kolesa.ru|lang=ru|accessdate=2019-08-06}}</ref>.
1864-æм азы 9 июлы, 19-аздзыд уæвгæйæ,аздзыдæй каст фæцифæцис Карлсруэйы университеты техникон механикæйы факультет. Уыдис Фердинанд Редтенбахеры ахуырдзау уыдахуыргæнинаг.
Куыста машинæаразæнонмашинæаразæн заводы сахар Карлсруэйы. КуыстыКуыста дзы дыууæ азы фæстæ ацы куыстæй ацыд.
Фондз азы дæргыдæргъы куыста инженер æмæ конструкторæй машинæаразæнонмашинæаразæн заводты МангеймМангеймы, ПфорцгеймПфорцгеймы æмæ Венæйы.
1871-æм азы Август Риттеримæ иумæ байгом кодта механикон æрмадз Мангеймы. Æрмадз уагъта цæгонцæгджын дзауматæ æмæ металлонзгъæрæй конд арæзтадон материалтææрмæджытæ, ифтонггæрзифтонггæрзтæ. Тагъд рæстæджы Карл Бенц йе ’мбалы хай балхадта, йæ усаджы фыдæй истрайста æхцайææхца пайдаæмæ гæнгæйæбалхæдта йе ’мбалы хай. Карл æмæ йæ усаг, БертаБертæ Рихтер,Рихтербаиу кодтой чындзæхсæвсæ скодтойцард 1872-æм азы 20 июлы. ФæстæдæрРантыстис сын фондз сывæллоны сын райгуырд.
=== Карьерæ ===
[[Файл:Основные_узлы_первого_автомобиля._Реплика_автомузея_УГМК.jpg|галиу|мини|Фыццаг хæдтулгæйы сæйрагдæр æлхынцътæ]]
Йе ’рмадзы Карл Бенц райдыдта аразын ног мидсудзгæ змæлынгæнджытæ аразын. 1878-æм азы 31 декабры райста патент дыууæтактон бензинонбензинæй змæлынгæнæгылкусæг патентзмæлынгæнæг райстакæй æрхъуыды кодта.
ФæстæдæрРæхджы Карл БенцБенцы патенттæкъухы райстабафтыдис йæрайсын патенттæ фидæны хæдтулгæйыавтомобилы æппæт ахсджиаг æлхъынцæлхыцъытæ æмæ системæтылсистемæты тыххæй: акселератор, батарейылссудзæн цырагъ æмæ батарейæ кусæг судзæныссудзæны системæ, судзæны цырагъ, карбюратор, æмхæстдзинад, алæвæрдтыалæвæрдтыты къопп æмæ донон æруазалдонæй кæныныуазалгæнæн радиатор.
1882-æм азы сарæзта акционерон амалиуæгкуыстуат "«Gasmotoren Fabrik Mannheim"», фæлæ 1883-æм азы йæ ахицæн кодта. 1883-æм азы велосипедонвелосипедты æрмадзы бындурыл сарæзта компани "«Benz & Company Rhenische Gasmotoren-Fabrik"», ноджы зындгонд дæрзындгонддæр уыд куыд "Benz & Cie.". Компани райдыдта бензинонбензины змæлынгæнджытæ арæзынаразын æмæ уæй кæнын. Ам Бенц сарæзта йæ фыццаг хæдтулгæ сфæлдыста.
Бенцы хæдтулгæйæн æртæ металликон цалхы уыди, уымæн æмæ æрымысагæн йæ бон нæ сси йæ дыууæ раззаг цалхы æмрæстæг фæзилæны рард райхалын. Змæлгæ-иу кодта цыппартактон бензинон змæлынгæнæджы руаджы, йæ дыууæ фæстаг цалхы æстау чи уыдис, ахæмæй. Зилæн-иу цыди рæхысы руаджы фæстаггаг сæмæнмæ. Хæдтулгæйæн-иу уыдис стъæлфæнон судзæн æд цырагъ, дифференциал, æндæгъддзинад æмæ дыууæ цæуæны — нейтралон æмæ раззаг. Змæлынгæнæг-иу йæхи уазал кодта доны руаджы, стæй та терморегуляци цыдис, змæлынгæнæджы цилиндрæй дон куыд сыста, афтæ.
| 