Википеди

Инди: различия между версиями

Интерактивная навигация по истории
← Зæронддæр ивдФæстæдæр ивд →
Содержимое удалено Содержимое добавлено
ВизуальныйВики-текст
чНет описания правки
Dziglo (ныхас | бавæрд)
3064 правки
чНет описания правки
Рæнхъ 37:
Йæ сæйраг сахар у [[Нью-Дели]].
 
Йæ фæзуатмæ гæсгæ Инди у дунейы 7-æм паддзахад, цæрджыты нымæцмæ гæсгæ та у дунейы— дыккæгæм. Индийы арæнтæ [[Китай]] æмæ [[Пакистан|Пакистанимæ]] бирæ рæтты сты дзырддаг.
 
== Истори ==
Археологи куыд æвдисы, Индийы фыццаг сахартæ фæзындысты нæ эрæйы агъоммæ 3-æм миназы, уый уыд дунейы рагондæр цивилизацитæй иу.
 
Бæстæ баиу кæнын фыццаг хатт бафтыдбафтыдис [[Ашокæ|Ашокæйы]] къухы (нæ эрæйы агъоммæ æртыккæгæм æнусы). Фæлæ йæ историйы фылдæр хай Инди уыд бирæ паддзахæдтыл дихгонд.
 
Нæ эрæйы агъоммæ 334-æм азы [[Александр Македойнаг]] бабырста Индимæ, фæуæлахиз пенджабаг паддзах [[Пор|Порыл]] æмæ [[Пенджаб|Пенджабы]] стыр хай йæхи бакодта.
Рæнхъ 50:
XII—XIII æнусты Индимæ бырстой пысылмон адæмтæ — араб, тюркæгтæ æмæ афгъайнæгтæ. XIII æнусы фæзынди [[Делийы султанат]]<ref>http://www.sfusd.k12.ca.us/schwww/sch618/Ibn_Battuta/Battuta's_Trip_Seven.html</ref>. Уыцы паддзахад стыр фæд ныууагъта Индийы историйы, фæлæ йæ ныддæрæн кодта [[Тамерлан|Тимуры]] æфсад 1398-æм азы.
 
Тимуры фæстаггæтæйбайзæддæгтæй иу — [[Тимуридтæ|Тимуридты]] [[Бабур]] — 1526-æм азы бацыдис Индимæ æмæ дзы сæвæрдта, 200 азæй фылдæр чи адарддæр кодта, уыцы [[Стыр Моголты импери]]. Могойлаг æлдариуæггæнджытæй зынгæдæр уыдис йæ династийы æртыккаг падишах [[Стыр Акбар]] (1542–1605). 1739-æм азы Надир Шахы къухы бафтыдис моголты æфсад ныппырх кæнын, уый бацыдис Делимæ æмæ хъæздыг сахар бастыгъта, байста зындгонд [[Мæлхъы трон]] дæр.
 
[[Васко да Гама]] Индимæ денджызон фæндаг куы ссардта, уæдæй фæстæмæ европæйаг паддзахæдтæ Индийы былгæрон райдыдтой аразын колонитæ — сæ фыццаг уыдысты португайлæгтæ ([[Гоæ]], [[Дамане]], [[Диу]] æмæ [[Мумбаи|Бомбей]]), фæстæдæр æрбацыдысты францæгтæ ([[Пондичерри|Пондишери]] æмæ [[Чандернагор]]), нидерландæгтæ æмæ [[Британийы импери|англис]].
 
1857-æм азы [[сипайты сыстад]] ныддæрæны фæстæ англисæгтæ моголты фæстаг падишахы арвыстой ахасты Бирмæмæ. [[Ост-Индийы компани|Ост-Индийы компанийы]] бæсты Индийы колониты райдыдта комкоммæ бритайнаг æлдариуæг райдыдта, ныры Индийы зæххытæй иуæй-иу гæппæлтæ уыдысты Британийы вассалтæ.
 
1915-æм азы хæдбардзинадыл чи тох кодта, уыцы змæлды сæргъы слæууыд [[Махатмæ Ганди]].
 
1947-æм азæй Инди у хæдбар паддзахад, дунейы стырдæр æмæ хъомысджындæртæй иу. 1974-æм азæй ис ын аппонапджын (ядерное) хæцæнгæрзтæ дæр<ref>https://www.nti.org/e_research/profiles/India/index.html</ref>.
 
2014-æм азæй хицауиуæг кæны [[Бхаратия джаната парти]] (283 бынаты парламенты) æмæ йæ раздзог [[Нарендрæ Моди]].
Рæнхъ 64:
== Æвзæгтæ ==
{{main|Индийы æвзæгты номхыгъд}}
Индийы цæрджытæ дзурынц 30 алыхуызон æвзагыл. Уыцы æвзæгтæн та ис 2 мин [[диалект]]ы бæрц. Индийы [[конституци]]йы у фыст, [[хинди]] æмæ [[англисаг æвзаг|англисаг]] æвзæгтæ кæй сты национ хицауады æвзæгтæ, ома Индийы паддзахадон æвзæгтæ. Уыдон йеддæмæ ис 22 æвзаджы (''scheduled languages''), кæмæй пайда кæнынц хицæн штатты хицæуæдтæхицауæдтæ сæ административон нысантæн.
 
Цæрджыты 74% дзурынц индоариаг къорды æвзæгтыл, 24% та — дравидиагдравидаг къорды æвзæгтыл. Хинди (æд диалекттæ) у бæстæйы стырдæр æвзаг, дзурынц ыл 422 милуан адæймагæй фылдæр, омæ цæрджыты 41%.
 
Индийы цæрджытæй æрмæст 53% зонынц кæсын æмæ фыссын.
Ист æрцыд "https://os.wikipedia.org/wiki/Инди"-æй