Википеди

Мандела, Нельсон

Нельсон Холилала Манде́ла (косæ Nelson Rolihlahla Mandela, [xoˈliɬaɬa manˈdeːla]; райгуырдис 1918-æм азы 18 июлы, Мфезо, Умтатæйы цур — амардис 2013-æм азы 5 декабры, Йоханнесбурджы) у фыццаг саудзарм Хуссар Африкæйы президент (1994-æм азы 10 майы — 1999-æм азы 14 июны), адæймаджы барадыл тохгæнæг, Сабырдзинады Нобелы премийы лауреат 1993.

Нельсон Холилала Мандела
косæ Nelson Rolihlahla Mandela
Хуссар Африкæйы президент[d]
1994-æм азы 10 майы — 1999-æм азы 14 июны
Раздæр чи уыд Фредерик Виллем де Клерк[d]
Фæстæдæр Табо Мбеки[d]
Æнæбаиудзинады змæлды генералон секретарь[d]
1998-æм азы 2 сентябры — 1999
Раздæр чи уыд Андрес Пастрана Аранго[d]
Фæстæдæр Табо Мбеки[d]
Райгуырдис 1918-æм азы 18 июлы(1918-07-18)[1][2][…]
Амардис 2013-æм азы 5 декабры(2013-12-05)[4][5][…] (95 азы)
Ныгæныны бынат
Гуырæн ном косæ Rolihllahla Mandela
Фыд Гадла Генри Мфаканьисва[d][1]
Мад Носекени Фанни[d][7]
Æмкъай Эвелин Мандела[d][2], Винни Мандела[d][8] æмæ Граса Машел[d][9]
Сывæллæттæ Макгато Мандела[d][10][11], Маказиве Мандела[d][2], Зенани Мандела-Дламини[d][2], Тембекиле Мандела[d][12] æмæ Зиндзи Мандела[d][2]
Парти
Ахуырад
Дин методизм[d]
Къухæрфыст Изображение автографа
Сайт nelsonmandela.org​(афр.)​(англ.)​(косæ)
ВикиКъæбицы логотип Викикъæбицы медиа

Мандела райгуырдис Мвезойы, къаролы династийы бинонты ’хсæн. Йæ фыд уыд хъæухицау, фæлæ колониалон хицауад йæ æндæр бынатмæ ацæуын кодта. Æрыгон Мандела уыд, скъоламæ чи бацыдис, йæ æртындæс хотæ æмæ æфсымæрты ’хсæн фыццаг ахæм. Фæстæдæр ахуыр кодта гуманитарон зонæдтæ Форт-Хэры университеты (1939-æм азы уый уыдис, саудзарм студенттæ кæм ахуыр кодтой, иунæг ахæм университет æнæхъæн бæстæйы). Университет каст фæуын йæ къухы нæ бафтыд, студентты простестты хайад иста, æмæ уый тыххæй. Афæдзæй фылдæр куыста сызгъæринкъахæны Йоханнесбургмæ ’ввахс. Фæстæдæр юристæй кусын райдыдта æмæ фæсæууоны хайады райста бакалавры къапхан æмæ райдыдта барад ахуыр кæнын. Студентон царды базонгæ и, фæстæдæр аппартеиды ныхмæ чи тох кæндзысты, уыцы лæппутимæ (коммунист Джо Слово æмæ Германæй ралидзæг Гарри Шварц).

1944-æм азы бацыдис Африкæйы национ конгрессы партимæ (АНК). Манделайы архайдмæ стыр тæваг дардта, бирæ азты Хуссар Африкæйы чи фæцардис, уыцы зындгонд индиаг раздзог Махатмæ Ганди.

1961-æм азы Мандела АНК-ы хотыхджын хайады сæргъы слæууыдис, уый хуындис «нацийы æрц». Уыцы къорд байдыдта хицауад æмæ æфсады объекттæ рæмудзын. Срæмыгъд объектты ’хсæн уыдысты тæрхондонтæ, посты хайæдтæ, паспорты стъолтæ. 1962-æм азы Манделайы æрцæхстой æмæ стæрхон кодтой ахæстоны фондз азмæ. Ахæстоны куы бадтис, ног æххосæвæрд ын бахастой — æмæ, цы бирæ диверситæ бацæттæ кодта, уый тыххæй Манделайæн рахастой мæлæты тæрхон. Уыцы тæрхон 1964-æм азы аивтой царды дæргъы ахæстæй, ахæстоны фæбадтис æдæппæт авд æмæ ссæдз азы.

Йе ’мгъуыды 18 азы Мандела уыдис сакъадах Роббены ахастоны, 1964-æм азæй 1982-æм азы онг. Йемæ ахæсты чи уыдысты, куыстой чъырдур къахæны. Уыцы рæстæг Мандела сси æппæт дунейы зындгонд, уый фæсæууоны ахуыр кодта барад Лондоны университеты. 1985-æм азы Манделамæ бахъардтой йæ сæрибар аивын, тыхми кæй нал кæндзæнис, ахæм дзырд раттыныл. Уымæ Мандела дзуапп радта, бадзырдтæ аразæн, дам, æрмæстдæр сæрибар адæймагимæ ис.

1988-æм азæй Мандела уыд Виктор-Верстеры ахæстоны, йæ режим фæрогдæр и, фæзындис æм Гарри Шварц æмæ йæ иннæ æмбæлттимæ æмбæлыны бар.

1990-æм азы февралы Хуссар Африкæйы Республикæйы фæстаг урсдзарм президент слегализаци кодта АНК æмæ суагъд кодта Манделайы ахæстонæй. Мандела ногæй сси АНК-ы лидер æмæ 1994-æм азы майы сси ХАР-йы президент, уыцы бынаты уыдис 1999-æм азы онг. Йæ президентады æнтыстыты ’хсæн лæвар æнæниздзинад хъахъхъæнынад сывæллæттæн æмæ сывæрджын устытæн, нуазинаг донмæ бацæуæн, æнæмæнг ахуырад алы сывæллонæн дæр, æрзæткъахæнты æдасдзинады тыххæй ног закъон æмæ иннæтæ.

Нельсон Мандела амардис 95-аздзыдæй 2013-æм азы 5 декабры йæхи хæдзары Йоханнесбурджы горæтгæрон. Баныгæдтой йæ Цгунуйы хъæуы.

Йæ фæстæ ныууагъта 4 милуан доллæры бæрц бынтæ[13], уыдонæй стыр хай райстой Африкæйы национ конгресс, Манделайы мыггаджы фонд æмæ цыппар ахуырдоны.

Фиппаинæгтæ

ивын
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Mandela N. Long Walk to Freedom (англ.): The Autobiography of Nelson Mandela — 1 — Little, Brown, 1994. — P. 3.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Smith D. R. Nelson Mandela, South Africa's first black president, dies aged 95 (англ.) — The Guardian, 2013.
  3. ↑ Ex-wife challenges Nelson Mandela's will, demands homestead (англ.) — Los Angeles Times, 2014.
  4. ↑ Nelson Mandela Dead: Former South African President Has Died At 95 (англ.) — Business Insider, 2013.
  5. ↑ Nelson Mandela // Encyclopædia Britannica (англ.)
  6. ↑ Nelson Mandela buried at Qunu ancestral home (англ.) // BBC News Online — 2013.
  7. ↑ Mandela N. Long Walk to Freedom (англ.): The Autobiography of Nelson Mandela — 1 — Little, Brown, 1994. — P. 6.
  8. ↑ http://www.slate.fr/story/81127/winnie-mandela
  9. ↑ Graca Machel, a first lady twice over: The woman by Nelson Mandela’s side (англ.) — Washington Post, 2013.
  10. ↑ Mandela N. Long Walk to Freedom (англ.): The Autobiography of Nelson Mandela — 1 — Little, Brown, 1994. — P. 119.
  11. ↑ Mandela's Son Dies Of AIDS (англ.) — CBS News, 2005.
  12. ↑ Nelson Mandela's family begins exhuming remains of children (англ.) — The Daily Telegraph, 2013.
  13. ↑ Наследство Манделы оценено в 4 млн долларов

Æддаг æрмæг

ивын


  Ацы уац адæймаджы тыххæй къæртт у, ома æрдæгцæттæ.
Википедийæн баххуыс кæн æмæ ацы уац раст æмæ стырдæр скæн.
Ист æрцыд "https://os.wikipedia.org/w/index.php?title=Мандела,_Нельсон&oldid=549058"-æй