Иоанн Цец
Иоанн Цец (Цеца, Цецес, гр. Ἰωάννης Τζέτζης; райгуырдис 1110-æм азмæ ’ввахс Константинополы — уым дæр амардис 1180-æм азы) уыдис византиаг (грекъаг ромаг) филолог æмæ поэт, цардис æмæ фыста XII æнусы. Уый райгуырдис Константинополы æмæ йæ царды фылдæр хай уым цардис. Йæ къухы бафтыд рагон грекъаг литературæ æмæ зонады тыххæй бирæ информаци æрæмбырд кæнын[5]. Цы 107 фыстæджы ныууагъта, уыдоны мидæг бирæ æрмæг разындис йе ’мдугонты царды тыххæй.
| Иоанн Цец | |
|---|---|
| Гуырæн ном | гр. Ἰωάννης Τζέτζης |
| Райгуырды датæ | ≈ 1110[1] |
| Райгуырæны бынат |
|
| Мæлæты датæ | ≈ 1180[2][3][…] |
| Мæлæты бынат |
|
| Бæстæ | |
| Архайды хуыз | филолог, фыссæг, поэт, мифограф, грамматик, паддзахадон кусæг, лингвист |
Цецы фыд уыд сыгъдæг грекъаг, йæ мад уыдис ибериаг (гуырдзиаг) равзæрды сылгоймаг. Цецы ныхæстæм гæсгæ йæ мадымад уыд ус-паддзах Алайнаг Марияйы хæстæг Багратидты мыггагæй.
Теогони æмæ алайнаг цитатæ
ивын
Цец ныууагъта дыууæ хъуыдыйады алайнаг æвзагæй, йе ’мдзæвгæ «Теогони»-йы (гр. Θεογονία), ныффыста йæ 1140 азмæ æввахс. Зеленчукы цыртыл фыст, IX æнусы конд, у алайнаг æвзагыл цы фыстытæ баззади, уыдонæй æппæты рагондæр. Цецы рæнхъытæ алайнагау сты дыккаг рагондæр фыст æмæ, алайанаг æвзагыл фыст кæй у, уый бæлвырд радзурæг иунæг ахæм[6]. «Теогони»-йы къухфыст ссардта 1927-æм азы Ватиканы чиныгдоны чехаг византинист И. Моравчик[7].
Тæлмац грекъагæй:
Τοῖς ἀλανοῖς προσφθέγγομαι κατά τήν τούτων γλῶσσαν (Алантæ йын сæхи æвзагыл арфæ радтон)
Καλή ημέρα σου αὐθεντα μου αρχόντισσα πόθεν εἶσαι
Ταπαγχὰς μέσφιλι χσινὰ κορθὶ κάντα καὶ τ’άλλα (Дæ бон хуарз, ме ’фсийни ’хсийнæ. Курдигæй дæ?)[8]
ἂν ὃ ἒχη ἀλάνισσα παπὰν φίλον ἀκούσαις ταῦτα (Алан сылгоймаг хæтын куы райдыдта сауджынимæ, уæд-иу ын хъусы)
οὐκ αἰσχύνεσσι αὐθέντρια μου νὰ μου γαμὴ τὸ μουνί σου (ацы ран ссарæн ис ныхас «муни», уый у æлгъитгæ ныхас æмæ нысан кæны сылгоймаджы æрдзон органтæ. Цецы фыссинæг нымад цæуы, уыцы ныхас фыццаг хатт кæм ныффыстой, ахæмыл.[9]
τὸ φάρνετζ κίντζι μέσφιλι καίτζ φουὰ σαοῦγγε (’Ф(с)арм неци (’й) киндзи ’фсийни, кæци фæууа саугини.)
Фиппаинæгтæ
ивын- ↑ Johannes Tzetzes // CONOR.Sl
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Иумæйаг нормативон контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
- ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
- ↑ 4,0 4,1 Чешская национальная авторитетная база данных
- ↑ https://www.britannica.com/biography/John-Tzetzes
- ↑ Лекция проф. Т. Т. Камболова. Письменные памятники аланского языка. Часть 2.. АЛАНИЯинформ. Датæ: 2021-æм азы 27 декабры.
- ↑ Туаллагов Алан Ахсарович. «Аланская эпиграфика»: некоторые вопросы историографии и конец «полемике» // Известия СОИГСИ. — 2014. — Вып. 11 (50). — С. 3–38. — ISSN 2223-165X.
- ↑ Kambolov, Tamerlan (2007). «Some New Observations on the Zelenchuk Inscription and Tzetzes’ Alanic Phrases». Scythians, Sarmatians, Alans — Iranian-Speaking Nomads of the Eurasian Steppes (7-10 May 2007):
- ↑ Nick Nicholas, "Did Tzetzes write the first attested instance of μουνί?" Архивгонд æрцыдис 27 декабры 2021 азы. – Ἡλληνιστεύκοντος (opoudjis.net), 2017-10-27