Фареры сакъадæхтæ
Фареры сакъадæхтæ (Фарертæ) (фар. Føroyar [ˈfœɹjaɹ] — «Фысы сакъадæхтæ»; дан. Færøerne [ˈfeɐ̯ˌøˀɐnə]) у Цæгат Атлантикæйы 18 сакъадахы къорд, Норвеги, Исланди æмæ Стыр Британийы ’хсæн. Фарертæ сты Данийы автономон регион. Хиуынаффæйад 1948 азæй. Фарерты сæйраг сахар у Торсхавн.
| Фареры сакъадæхтæ | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| фар. Føroyar дан. Færøerne | |||||
| |||||
| Гимн: «Tú alfagra land mítt» | |||||
 |
|||||
| Официалон æвзаг | фарераг, даниаг | ||||
| Сæйраг сахар | Торсхавн | ||||
| Стырдæр сахартæ | Торсхавн, Клаксвуйк | ||||
| Хицауиуæджы хуыз | Данийы автономон регион | ||||
| Паддзах | Фредерик X | ||||
| Бæрзонддæр комиссар | Лене Мойелль Йохансен | ||||
| Премьер-министр | Аксель Йоханнесен | ||||
| Территори | |||||
| • Æдæппæт | 1399 км² | ||||
| Цæрджытæ | |||||
| • Бахыгъд | 54 503 ад. | ||||
| • Æнгомад | 38,6 ад./км² | ||||
| Валютæ | Даниаг кронæ | ||||
| Интернет-домен | .fo | ||||
| Код ISO | FO | ||||
| ÆОК-ы код | FRO | ||||
| Телефонон код | +298 | ||||
| Сахатон таг | UTC±0:00[d] | ||||
 Викикъæбицы медиа | |||||
Архипелаг ис æнгом традицион бастдзинад Исланди, Норвеги, Шетланды сакъадæхтæ, Оркнейы сакъадæхтæ æмæ Гренландимæ.
Истори
ивынФареры сакъадæхты рагон истори
ивынИрландийы моладзæнтæ зыдтой Фареры сакъадæхты тыххæй 500-æм азмæ æввахс[кæцæй ист у?]. 700 æмæ 800 азты астæу Шотландийæ рацæуæггæгтæ арцардысты сакъадæхты[кæцæй ист у?]. Викингтæ куы бахæццæ сты Фареры сакъадæхтæм IX æнусы райдайæны, уæд шотландиæгтæ сакъадæхтæй ацыдысты.
Дани æмæ Норвеги
ивынXIV æнусы кæронмæ Фареры сакъадæхтæ уыдысты Норвегийы провинци. Стæй Фарертæ систы Данийы æмæ Норвегийы иумæйаг паддзахады территори, стæй 1815 азы Дани сси Фарерты иунæгон бардарæг. Сакъадæхты цæрджытæ сты скандинаваг адæм; фарераг æвзаг у рагон норвегаг æвзаджы байзæддаг.
Фарертæ Дыккаг дунеон хæсты. Бритайнаг оккупаци
ивын1940 азы 11 апрелы Стыр Британийы сæйраг министр Уинстон Черчилль алыг кодта Торсхавны порты æрæвæрын крейсер. Стыр Британи сси Фарерты æфсады бардарæг 1940 азы апрелы, Данимæ Германы интервенцийы фæстæ. Бритайнаг оккупаци фæци 1945 азы сентябры. 8 мин бритайнаг салдаттæй фылдæр хайад истой Фарерты оккупацийы.
Хæсты фæстæ
ивын1946 азы сентябры сусæг хъæлæслæвæрды фæстæ Фареры сакъадæхты парламент расидти, сакъадæхтæ Данийы скондæй кæй рацæуынц, уый. Уыцы уынаффæ бафидар кодта парламент (12 хъæлæсы разы, 11 нæразы). Сакъадæхтæй иу — Суурой, æппæты хуссардæр æмæ фæзуатмæ гæсгæ æртыккаг — фехъусын кодта, уый Даниимæ кæй баззайдзæн, уый. Данийы хицауад хъæлæслæвæрд схуыдта æнæхъомыс æмæ фарераг парламенты куыст рæстæгмæ бауромын кодта.
Фæстæдæр адæмы ног æрфарст сбарæг кодта, Данийы сконды кæй баззайын фæнды, ахæм цæрджыты æмбисæй чысыл фылдæр уыд. Парламенты делегаци ацыд Копенгагенмæ ныхас кæнынмæ. 1948 азы бадзырдмæ гæсгæ Фареры сакъадæхтæ райстой арæнгонд суверенитет, йæ æддаг политикæ у Данийы бар.
1984 азы Фарертæ фехъусын кодтой сæ æнæаппон статус. Æнæуи сакъадæхтыл ис Данийы æфсæддон базæ æмæ НАТО-йы радиолокацион комплекс.
Фарертæ сты Шенгены бадзырды уæнг. Уырдæм бацæуынæн Уæрæсейы граждæнты хъæуы даниаг минæварады визæ исын.
Географи
ивын
Архипелаг 18 сакъадæхтæй у:
- Борой (фар. Borðoy)
- Виой (фар. Viðoy)
- Воар (фар. Vágar)
- Калсой (фар. Kalsoy)
- Колтур (фар. Koltur)
- Куной (фар. Kunoy)
- Луйтла-Дуймун (фар. Lítla Dímun) (æдзæрæг)
- Мичинес (фар. Mikines)
- Нольсой (фар. Nólsoy)
- Сандой (фар. Sandoy)
- Свуйной (фар. Svínoy)
- Скувой (фар. Skúvoy)
- Стоура-Дуймун (фар. Stóra Dímun)
- Стреймой (фар. Streymoy)
- Суурой кæнæ Суури (фар. Suðuroy)
- Фуглой (фар. Fugloy)
- Хестур (фар. Hestur)
- Эстурой (фар. Eysturoy)
Цæрджытæ
ивын
Сакъадæхты цæрынц 48 500 адæймаджы. Уыдонæй:
- 91.7% фарерæгтæ;
- 5.8% даниæгтæ;
- 0.4% исландиæгтæ;
- 0.2 % норвегиæгтæ;
- 0.2% поляктæ.
Цæрджыты рæзт (1327-2004)
ивын
|
|
Транспорт
ивынФарерты раны фæрцы архипеладжы сæйраг транспорт у денджызон. Паддзахады иунæг аэропорт у Воары сакъадахы. Фарерты сæйраг уæлдæфон ласæг у Авиакомпани Atlantic Airways. Æнæсцух рейстæ: Ставангер, Осло (Норвеги), Копенгаген, Ольборг, Биллунн (Дани), Рейкьявик (Исланди), Абердин, Шетланды сакъадæхтæ (Шотланди) æмæ Лондонмæ.
Зайæгойтæ
ивынАрхипелаг ис кадавар зайæгхал: арктикон зайæгойтæ, хъæддаг дидинджытæ, кæрдæджытæ, хъуына æмæ хъуынабын.
Бæстыхъæд
ивынФареры сакъадæхты бæстыхъæд у ромыл денджызон (сатæг зымæг æмæ сатæг сæрд). Архипелагыл ис 260 къæвдаджын бонты афæдзы дæргъы.
Бæрæгбæттæ
ивын
- Ногбон, 1-æм январь
- Стыр Цыппæрæм
- Стыр Майрæмбон
- Куадзæн
- уырыс. Поливальный понедельник
- Тырысайы бон, 25-æм апрель
- Стыр Куывды бон (Store Bededag), цыппæрæм майрæмбон Куадзæны фæстæ
- Зæрдæвæрæн (уырыс. Вознесение)
- Сыгъдæг Æртæиууоны бон (уырыс. День Святой Троицы), 4-æм июнь
- Сыгъдæг Уды Бон, 5-æм июнь
- Конституцийы бон, 5-æм июнь
- Сыгъдæг Олавы агъоммæ, 28-æм июль
- Сыгъдæг Олавы бон, 29-æм июль
- Цыппурсы агъоммæ (уырыс. Сочельник), 24-æм декабрь
- Цыппурс, 25-æм декабрь
- Лæвæртты бон, 26-æм декабрь
- Ногбоны агъоммæ, 31-æм декабрь
Традицитæ
ивын
Фареры сакъадæхтæ ма хъуыстгонд сты китдзуаны традицийæ. Урсварс сæмсгæфтæ æмæ æндæр гайтæ марынц сæ дзидза æмæ сæ сойы тыххæй, афæдзы дæргъы 950 гриндæйы (Globicephala melaena) бæрц марынц, сæ фылдæр сæрды. Фарерæгтæ куыд бамбарын кæнынц, китдзуан у сæ традицион царды ахсджиаг хай, цæрæгойты хъахъхъæнджытæ та уыцы традици критикæ кæнынц куыд тугдзых æмæ нæхъæугæ[1][2].
Хæринæгтæ
ивынФарерты традицион хæринæгты бындур у фысыфыд, картоф, кæсаг æмæ гайы дзидза. Фысыфыд у фарераг адæмы уарзондæр хæринæгтæй иу. Фарерты ис иунæг бæгæныхсидæн Föroya Bjór (уый кусы 1888 азæй).
Æддаг æрмæг
ивын- Официалон сайт
- Туристтæн сайт (англ.)
Фиппаинæгтæ
ивын- ↑ Whales and whaling in the Faroe Islands. Faroese Government. Датæ: 2006-æм азы 5 декабры.
- ↑ Why do whales and dolphins strand?(недоступная ссылка). WDCS. Датæ: 2006-æм азы 5 декабры. Архив 2007-æм азы 31 октябры.
|
Ацы уац Фареры сакъадæхты тыххæй къæртт у, ома æрдæгцæттæ. Википедийæн баххуыс кæн æмæ ацы уац раст æмæ стырдæр скæн. |