Армавир (Уæрæсе)
Ацы номæй зындгонд сты æндæр бынæттæ дæр, кæс Армавир.
Армави́р (уырыс. Армавир) у сахар Уæрæсейы Краснодары крайы. Цæрынц дзы 187,8 мин адæймаджы (2010).
| Сахар | |||||
| Армавир | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| уырыс. Армавир | |||||
 | |||||
|
|||||
| 45°00′ с. ш. 41°07′ в. д.HGЯO | |||||
| Паддзахад |
 Уæрæсе |
||||
| Федерацийы субъект | Краснодары край | ||||
| Истори æмæ географи | |||||
| Бындурæвæрд | 1839 | ||||
| Сахар кæдæй | 1914 | ||||
| Фæзуат | 280 км² | ||||
| Центры бæрзæнд | 190 м | ||||
| Сахатон таг | UTC+3:00 | ||||
| Цæрджытæ | |||||
| Цæрджытæ | ↘188 960[1] адæймаджы (2020) | ||||
| Цифрон идентификатортæ | |||||
| Телефонон код | +7 86137 | ||||
| Посты индекстæ | 352900 | ||||
| armawir.ru(уырыс.) | |||||
|
|
|||||
 Викикъæбицы медиа | |||||
.png)
.png)
.svg)
Æрбынат кодта Краснодары крайы скæсæны, Краснодарæй 202 километры дæрддзæф, Мæскуыйæ та — 1400 км. Æд горæтгæрон хъæууон зылдтæ кæны муниципалон сконд сахар Армавир.
Армавир у Цæгат Кавказы æфсæнвæндагыл ахсджиаг æлхынцъ, кусынц дзы дыууæ станцæйы — Армавир-Ростовский æмæ Армавир-Туапсинский.
Истори ивын
XVIII æнусы райдиан адыгаг адæмты хсæн фидар кæнын байдыдта пысылмон дин. Уыдоны ’хсæн цы сомих цардысты (афтæ хуынд черкес-гайтæ кæнæ хохы сомих), уыдон сæ фыдæлты дин бахъахъхъæныны охыл сфæнд кодтой цæгатырдæм ралидзын — æмæ уый тыххæй хъаст бахастой Хъобаны хаххы хицау инæлæр-майор Г. Х. фон Зассæн: куырдтой цæмæй сын ратта бар уырысимæ æрцæрын æмæ уæрæсейаг граждандзинад райсын[2].
1839 азы черкессаг сомихæгты цæрæнран фæзындис цæугæдон Урупы бакæлæны цур. Ацы аз нымад у ног сахары гуырæнбоныл. Цæрæнран хъахъхъæдта дзыхъхъ æмæ сыджыт-быру[2]. Райдиæн азты хъæуы цардысты 120 мыггаджы, фæлæ сæ нымæц рæзыдис, ног мыггæгтæ-иу æрлыгъдысты æмæ 1840-æм азмæ 400 мыггаджы уыдысты.
Кæд æмæ уыцы сомихæгты фыдæлтæ Сомихæй XIV æнусы ралыгъдысты, уæддæр хорз хъуыды кодтой чи сты æмæ кæцæй ралыгъдысты. Уый тыххæй сæ ног цæрæнран схуыдтой Армваир — рагон сомихаг сахары кадæн, нæ эрæйы агъоммæ Айрараты паддзахады сæйраг сахар чи уыдис.
1875 азы Армавирмæ бацыдис Владикавказы æфсæнвæндаг. 1908-æм азы аразын байдыдтой Туапсемæ æфсæнвæндаг дæр. 1914 азы Министрты советы уынаффæмæ гæсгæ Армавирæн радтой сахары статус.
Мидхæсты заман сахары власт æртæ хатты фæивта[2]. Бынæттон советон хицæуад уагъта йæхи валютæ — Армавиры сом.
Черкесты ’хсæн Армавир æндæр номæй дæр у зындгонд, Ермэлхьабл зæгъгæ, ома «сомихаг хъæу»[3].
Цæрджытæ ивын
- Национал сконд
Æппæтуæрæсейон адæмы сфыстмæ гæсгæ (2010) сахары цæрынц[4]
| Адæмыхатт | Нымæц, ад. |
Хай, % |
|---|---|---|
| уырыс | 162 596 | 86,10 % |
| сомихæгтæ | 15 860 | 8,40 % |
| украинæгтæ | 2 382 | 1,26 % |
| черкесæгтæ | 1 058 | 0,57 % |
| белорусæгтæ | 503 | 0,27 % |
| цигайнæгтæ | 449 | 0,24 % |
| тæтæр | 360 | 0,19 % |
| гуырдзы | 300 | 0,16 % |
| немыц | 280 | 0,15 % |
| æндæртæ | 2 633 | 1,38 % |
| не схъæр кодтой сæ адæмыхатт | 2 411 | 1,28 % |
| æдæппæт | 188 832 | 100,0 % |
Географи ивын
Армавир у Краснодары крайы æппæты скæсæйнаг сахар, лæууы Хъобаны галиу фарсыл, уыцы цæугæдонмæ Уарыпп кæм æфтауы, уыцы ран.
Экономикæ ивын
Армавиры кусы хъармы электростанцæ. Ис резинæйæ конд дзауматы завод, бирæ рог æмæ хæринаггæнæг индустрийы куыстуæттæ.
Йæхи аэропорт сахары нæй, фæлæ цæрджыты бон у æндæр аэропорттæй атæхын кæмфæндыдæр — Стъараполы аэропорт у 110 км дæрддзæф, Краснодары аэропорт — 200 км.
Фиппаинæгтæ ивын
- ↑ Оценка численность населения на 1 января 2020 года по муниципальным образованиям Краснодарского края. Датæ: 2020-æм азы 16 апрелы.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Сахары думайы сайт(недоступная ссылка). Датæ: 2019-æм азы 5 ноябры. Архив 2019-æм азы 5 ноябры.
- ↑ Берсиров Б.М. Русско-адыгейский словарь(недоступная ссылка). Министерство образования и науки Республики Адыгея. Датæ: 2017-æм азы 5 июлы. Архив 2017-æм азы 30 июлы.
- ↑ Итоги: Краснодарстат. Датæ: 2013-æм азы 13 апрелы. Архив 2013-æм азы 14 апрелы.
|
Ацы уац Уæрæсейы тыххæй къæртт у, ома æрдæгцæттæ. Википедийæн баххуыс кæн æмæ ацы уац раст æмæ стырдæр скæн. |