Болгайраг æвзаг
Болгайраг æвзаг кæнæ болгариаг æвзаг[3] (български език, IPA [ˈbɤlgarski ɛzˈik]) у болгайраг адæмы мадæлон æвзаг. Уый у хуссар къорды славяйнаг æвзаг. Дзурынц ыл 9 милуан адæймаджы[1] (æндæр ратæдзæнтæм гæсгæ — 11 милуанæй фылдæр[2]).
| Болгайраг æвзаг | |
|---|---|
 | |
| Хином | български език |
| Бæстæтæ | Болгари, Румыни, Серби, Македони, Грекъ, Турк, Молдави, Албани |
| Официалон статус |
 Европæйы Цæдис |
| Уагдæттæг организаци | Институт по български език към Българската академия на науките |
| Дзурджыты нымæц | 9[1]—11[2] млн |
| Рейтинг | 88 |
| Классификаци | |
| Категори | Евразийы æвзæгтæ |
|
|
| Фыссынад | кириллицæ (болгайраг алфавит) |
| Æвзаджы кодтæ | |
| ISO 639-1 | bg |
| ISO 639-2 | bul |
| ISO 639-3 | bul |
| ГОСТ 7.75–97 | бол 115 |
| WALS | bul |
| Ethnologue | bul |
| Linguasphere | 53-AAA-hb |
| ABS ASCL | 3502 |
| IETF | bg |
| Glottolog | bulg1262 |
 Википеди ацы æвзагыл | |
Болгарийы мидæг болгайраг æвзаг «бирæцентрон» æвзагыл нымад у — ис ын, дам, æртæ литературон формæйы: болгайраг, македойнаг æмæ банатаг. Сыхагон Македонийы сæхи æвзаг нымайынц хицæн æвзагыл, кæд æмæ болгайраг æвзагмæ тынг хæстæг у, уæддæр.
Алфавит
ивынБолгари уыд кириллон алфавитæй фыццаг пайдагæнæг паддзахад. Рагондæр кириллон фыст болгайраг паддзах Самуилы бардзырдмæ гæсгæ конд у 993-æм азы, ссардтой йæ Македонийы XIX æнусы кæрон.
Болгайрагау фыстæуы кириллон алфавитæй, уырыссаг абетæйæ хъауджыдæр болгайраг алфавиты нæй дамгъæтæ Ё, Э, Ы (ома, алфавиты раст 30 дамгъæйы ис); дамгъæ Ъ та нысан кæны хъæлæсон мыр [ɤ], ирон /ы/-мæ хæстæг. Мæнæ уыцы алфавит æмæ йæ дамгъæты транскрипци:
| А а /a/ |
Б б /b/ |
В в /v/ |
Г г /g/ |
Д д /d/ |
Е е /ɛ/ |
Ж ж /ʒ/ |
З з /z/ |
И и /i/ |
Й й /j/ |
| К к /k/ |
Л л /l/ |
М м /m/ |
Н н /n/ |
О о /ɔ/ |
П п /p/ |
Р р /r/ |
С с /s/ |
Т т /t/ |
У у /u/ |
| Ф ф /f/ |
Х х /h/ |
Ц ц /ʦ/ |
Ч ч /tʃ/ |
Ш ш /ʃ/ |
Щ щ /ʃt/ |
Ъ ъ /ə/ |
- ь /ʲ/ |
Ю ю /ju/ |
Я я /ja/ |
Болгайраг клавиатурæ уырыссаг клавиатурæйы æнгæс нæу, уый тыххæй æмæ æндæр принципмæ гæсгæ конд у (хъæлæсонтæ дзы сты галиуырдыгæй, æмхъæлæсонтæ та æппатæй — рахизырдыгæй):
Хицæндзинæдтæ
ивын
Болгайраг æвзаг иннæ славяйнаг æвзæгтæй цæмæй хицæн кæны:
- хауæнты системæ дзы фесæфтис (гуырынон æмæ дæттынон хауæнтæ баззадысты æрмæст номивджыты);
- фæзындис бæрæггæнæн артикль, фæсæфтуаны хуызæн бавæрдæуы дзырды кæрон: вълк «бирæгъ» — вълкът «бирæгъ (бæлвырд)», момиче «чызг» — момичето «чызг (бæлвырд)»;
- баззадис мивдисæджы хъæздыг системæ.
Нырыккон болгайраг æвзаг лæууы адæмон æвзаджы бындурыл, стыр тæваг ын дардта аргъуаны славяйнаг æвзаг (рагон болгайраг дæр æй хонынц), стæй уырыссаг литературон æвзаг. Уый тыххæй болгайраг æвзаг, йæ лексикæмæ гæсгæ, уырыссаг æвзагмæ у хæрз хæстæг, кæд æмæ иу æвзæгты дæлкъорды не сты, уæддæр.
Кæд тюркаг дзырдтæ болгайраг æвзагæй барæй-иу аивтой, уæддæр дзы бирæ баззадис, уыимæ арæх дзырдтæ дæр (зæгъæм маса «фынг» у туркаг дзырд).
Фиппаинæгтæ
ивын- ↑ 1,0 1,1 Ethnologue.com
- ↑ 2,0 2,1 Энциклопедия Кругосвет
- ↑ Ирон æвзаджы орфографи æмæ пунктуацийы æгъдæуттæ (Бакуыстой сыл Гыриаты Т., Тахъазты X., Гæбæраты Н., Дзодзыккаты 3., Боцуаты Е., Майрæмыхъуаты Ф., Куыдзойты А.) — Дзæуджыхъæу: Ир, 2004 — 80 с.
|
Ацы уац æвзаг кæнæ æвзагзонынады тыххæй къæртт у, ома æрдæгцæттæ. Википедийæн баххуыс кæн æмæ ацы уац раст æмæ стырдæр скæн. |