Азербайджан
Азербайджа́н (азерб. Azərbaycan) у паддзахад Фæскавказы, Къаспы денджызы былгæрон, кæддæры Советон Цæдисы республикæ. Йæ сæйраг сахар у Баку. Кæд географийы цæстæнгасæй Фæскавказ Азимæ хауы, Азербайджан йæхи европæйаг паддзахадыл нымайы (Сомих æмæ Гуырдзыстоны дæр афтæ кæнынц).
| Азербайджаны Республикæ | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Azərbaycan Respublikası | |||||
| |||||
| Девиз: «Odlar Yurdu (Æртыты бæстæ)» | |||||
|
Гимн: «Azərbaycan Marşı!» |
|||||
 |
|||||
| Официалон æвзаг | азербайджайнаг | ||||
| Сæйраг сахар | Баку | ||||
| Стырдæр сахартæ | Баку, Гандза, Нахичевань | ||||
| Хицауиуæджы хуыз | Республикæ | ||||
| Территори | |||||
| • Æдæппæт | 86 600 км² | ||||
| Цæрджытæ | |||||
| • Бахыгъд | 9 593 000 ад. | ||||
| • Æнгомад | 109 ад./км² | ||||
| ÆМП | |||||
| • Æдæппæт (2011) | 94,318 млрд.[1] долл. | ||||
| Валютæ | манат | ||||
| Интернет-домен | .az | ||||
| Код ISO | AZ | ||||
| ÆОК-ы код | AZE | ||||
| Телефонон код | +994 | ||||
| Сахатон таг | +4 | ||||
 Викикъæбицы медиа | |||||
Уæрæсейы империйы фехæлды фæстæ Азербайджан сси пысылмон дунейы фыццаг паддзахад, кæцыйæн дин йæ бындурыл нæ уыд. Уый бацыд Сомих æмæ Гуырдзостонимæ цæдисон паддзахадмæ — Фæскавказы комиссариат, зæгъгæ — фæлæ дыууæ азы фæстæ республикæтæ ахицæн сты. Советон хицауад Фæскавказы куы ныффидар, азербайджайнаг зæххыты уыдысты Фæскавказы федеративон республикæйы сконды 1936-æм азы онг. 1936-æм азæй 1991-æм азы онг Азербайджан уыд фынддæс советон республикæйæ иу.
Азербайджан у Хæдбар Паддзахæдты Æмбалады уæнг 1993-æм азæй. Уый у Европæйы советы уæнг 2001-æм азæй[2]. Кæд бæстæйы уагдæттæ демократон хуызы сты, Азербайджан нымад у авторитарон паддзахадыл.
Цæрджытæ
ивынБæстæйы цæрджытæй фылдæр хай сты азербайджайнæгтæ (90 процентæй фылдæр), кæцытæ дзурынц азербайджайнаг æвзагыл. 2009-æм азы Азербайджаны цæрджыты сфыстмæ гæсгæ, бæстæйы цæрынц 8 922 447 адæймаджы[3], 2010-æм азмæ уыцы нымæц хъуамæ байрæзтаид 9 милуанмæ[4][5]. 2019-æм азы 6 апрелы Азербайджаны статистикæйы паддзахадон комитет фехъусын кодта, бæстæйы дæс милуанæм цæрæг кæй райгуырдис, уый тыххæй[6][7].
Сахарты цæрынц Азербайджаны цæрджытæй 52,8 %, хъæуты та — 47,2 %[8].
Азербайджаны уырнджыты фылдæр хай сты шиитаг пысылмæттæ.
Экономикæ
ивын
Азербайджаны паддзахадон валютæ хуыйны манат.
Азербайджан хъæздыг у нефты гуырæнтæй. Нефт канд къахгæ нæ кæнынц, фæлæ ма уымæй исынц æндæр буаргъæдтæ дæр бынæттон химион индустрийы фæрцы. Нефт ахсы Азербайджаны экспорты 60%, нефты продукттæ та — 24 %[9]. Къахынц ма сызгъæрин æмæ æрдзон газ дæр.
Азербайджаны хъæууон хæдзарад зæйын кæны бæмбæг, тамако, цай, алыхуызон дыргътæ.
Тагъд рæзы Азербайджаны туризмы къабаз дæр, коронавирусы пандемийы агъоммæ-иу бæстæмæ æрцыдысты милуанæй фылдæр туристтæ алы афæдз дæр[10][11].
Административон дих
ивын
Азербайджан дих кæны 66 районыл (азерб. rayonlar), 11 республикæйы дæлбарады сахарыл (азерб. şəhərlər) æмæ 1 автономон республикæйыл (азерб. muxtar respublika) — Нахичеваны Автономон Республикæ.
Республикæйы дæлбарады сахартæ
ивынФиппаинæгтæ
ивын- ↑ Azerbaijan:Report for Selected Countries and Subjects. International Monetary Fund. Датæ: 2011-æм азы 12 апрелы.
- ↑ http://www.coe.int/t/cm/prs_EN.asp
- ↑ Censuses of Republic of Azerbaijan 1979, 1989, 1999, 2009(æнæбаххæсгæ æрвитæн). Архив 2012-æм азы 30 ноябры. Azstat.org — The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan
- ↑ Нас стало 9 миллионов(æнæбаххæсгæ æрвитæн). Датæ: 2010-æм азы 15 январы. Архив 2011-æм азы 12 августы.
- ↑ CIA — The World Factbook — Azerbaijan(æнæбаххæсгæ æрвитæн). Датæ: 2021-æм азы 19 ноябры. Архив 2009-æм азы 10 июны.
- ↑ Anar Samadov (www.anarsamadov.net). Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi və Dövlət Statistika Komitəsinin birgə məlumatı(азерб.). Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. Датæ: 2019-æм азы 6 апрелы.
- ↑ В Азербайджане родился 10-миллионный житель. Информационное Агентство Репорт. Датæ: 2019-æм азы 6 апрелы.
- ↑ Anar Samadov. Azərbaycanda demoqrafik vəziyyət(азерб.). Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. Датæ: 2019-æм азы 19 февралы.
- ↑ Нефтяной рекорд. «Ведомости», № 10 (1784), 23 января 2007
- ↑ Hope, Katie Where's hot? This summer's most popular holiday spots(англ.). BBC News (19 July 2017). Датæ: 2017-æм азы 24 июлы.
- ↑ Отчёт(æнæбаххæсгæ æрвитæн). Датæ: 2017-æм азы 24 июлы. Архив 2018-æм азы 13 ноябры.
|
Ацы уац Азербайджаны тыххæй къæртт у, ома æрдæгцæттæ. Википедийæн баххуыс кæн æмæ ацы уац раст æмæ стырдæр скæн. |