Аль-Бируни

Аль-Бируни
Аль-Бируни
	перс. ابوریحان محمد بن احمد البیرونی
Гуырæн ном	арабб. محمد بن أحمد البِيرُونيِّ‎‎
Райгуырды датæ	973-æм азы 4 сентябры
Райгуырæны бынат	Кят[d], Государство Хорезмшахов[d], Саманидты паддзахад[d];
Мæлæты датæ	1048-æм азы 9 декабры (75 азы)
Мæлæты бынат	Газни, Газневиды паддзахад[d];
Бæстæ	Саманидты паддзахад[d];
Зонады къабаз	физикæ, математикæ, астрономи, æрдзон зонæдтæ[d], истори, хронологи[d], рабочий[d], индологи[d], Зæххы тыххæй зонæдтæ[d], географи, философи[d], картографи[d], антропологи, астрологи[d], хими, медицинæ, психологи, теологи[d], фармакологи[d], дины истори[d] æмæ минералоги[d]
	Викикъæбицы медиа

Абу Райхан Мухаммад ибн Ахмад ал-Бируни (райгуырдис 973-æм азы 4 сентябры Кяты — амардис 1048-æм азы 9 декабры Газнийы) у Хорезмы зынгæ ахуыргонд, фыста истори, географи, филологи, астрономи, математикæ, геодези, минералоги, фармакологи æмæ зонады æндæр къабæзтыл дæр.

Йæ ахуыргæнæг уыд математик æмæ астроном Ибн Ирак. Гурганджы эмир Кят куы байста, ал-Бируни кусынмæ ацыд Реймæ, уым куыста ал-Ходжандиимæ. Стæй куыста Гурганы, æмæ уырдыгæй раздæхти Хорезммæ. Хорезмы куыста хорезмшахтæ Али (997—1009) æмæ Мамун II цур. Стæй, султан Махмуд Газневи Хорезмы зæххытæ куы бацæхста, ал-Бирунийы хъуыд султанимæ кусын. Султан Махмудимæ балцы куы ацыд, уæд цалдæр азы дæргъы царди Индийы æмæ уыцы бæстæйы тыххæй ахсджиаг чиныг ныффыста.

Зонадон куыстытæ

Мæйы фазæтæ æвдисæг ныв ал-Бирунийы чиныгæй

Йæ фыццаг чиныг уыди «Хронологи, кæнæ ивгъуыд фæлтæрты цыртдзæвæнтæ» (1000 аз). Уыцы чиныджы сыфтыл ныхас кæны къæлиндары алыхуызон системæтыл, стæй аразы егъау хронологион таблицæ, суанг Библийы патриархты рæстæгæй.

1030 азы фыст фæци йæ куыст «Инди, кæнæ индиаг адæмы зонындзинæдты æмбарынгæнæн чиныг». Уым ал-Бируни бæлвырд радзырдта индиæгты цард, культурæ, зонад, динтæ æмæ философион системæты тыххæй. Уым дæр ис шахмæтты тыххæй зындгонд таурæгъ.

Йæ куыстытæй 45 сты астрономийы тыххæй, уыдонæй сæйраг у «Мас‘уды канон астрономи æмæ стъалыты тыххæй».

Литературæ

ал-Бирунийы куыстытæ

ал-Бируни Абу Райхан. Трактат об определении хорд в круге при помощи ломаной линии, вписанной в него. Из истории науки и техники в странах Востока, 3, 1963, с. 93–147.
ал-Бируни Абу Райхан. Книга об индийских рашиках. Из истории науки и техники в странах Востока, 3, 1963, с. 148–170.
Бируни Абу Райхан. Избранные произведения. Ташкент: Фан, 1973–76.
ал-Бируни. Об отношениях между металлами и драгоценными камнями по объёму. В кн.: Из истории физико-математических наук на средневековом Востоке. М.: Наука, 1983, с. 141–160.
Бируни Абу Рейхан. Индия. Пер. А. Б. Халидова, Ю. Завадовского. М. Ладомир. 1995.

ал-Бирунийы тыххæй

Бируни. Сборник статей. Под ред. С. П. Толстова. М.–Л., 1950.
Булгаков П. Г. Жизнь и труды Беруни. Ташкент: Фан, 1972.
Булгаков П. Г. «Геодезия» Бируни как историко-астрономический памятник. Историко-астрономические исследования, 11, 1972, с. 181–190.
Джалалов Г. Д. Индийская астрономия в книге Бируни «Индия»(æнæбаххæсгæ æрвитæн). Историко-астрономические исследования, 8, 1962, c. 195-220.
Джалалова З. Г. Учение ал-Бируни о движении Солнца. Историко-астрономические исследования, 12, 1975, с. 227–236.
Матвиевская Г. П., Сираждинов С. Х. Абу Райхан Беруни и его математические труды. М.: Знание, 1978.
Матвиевская Г. П. Очерки истории тригонометрии. Ташкент: Фан, 1990.
Рожанская М. М. О реконструкции полного текста трактата ал-Бируни об удельных весах. Историко-математические исследования, 7(42), 2002, с. 223–243.
Розенфельд Б. А., Рожанская М. М., Соколовская З. К. Абу-р-Райхан Ал-Бируни, 973–1048. М.: Наука. 1973.
Розенфельд Б. А. Астрономический труд ал-Бируни «Книга вразумления начаткам науки звезд». Историко-астрономические исследования, 12, 1975, с. 205–226.
Садыков Х. У. Бируни и его работы по астрономии и математической географии. М.: ГТТИ, 1953.
Тимофеев И. В. Бируни. М. Молодая гвардия, 1986.
Шарипов А. Великий мыслитель Абу Райхан Бируни. Ташкент, Фан, 1972.
Щетников А. И. К реконструкции итерационного метода решения кубических уравнений в средневековой математике. Труды третьих Колмогоровских чтений. Ярославль: Изд-во ЯГПУ, 2005, с. 332–340.
Scheppler B. Al-Biruni: Master astronomer and muslim scholar of the eleventh century. Rosen, 2006.

Æддаг æрмæг

Фиппаинæгтæ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Encyclopædia Iranica (англ.) / N. Sims-Williams, A. Ashraf, H. Borjian, M. Ashtiany — USA: Columbia University, 1982. — ISSN 2330-4804
↑ Архив по истории математики Мактьютор — 1994.
↑ VIAF (цалд.) — [Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.

Ацы уац адæймаджы тыххæй къæртт у, ома æрдæгцæттæ.
Википедийæн баххуыс кæн æмæ ацы уац раст æмæ стырдæр скæн.

[_96c2fe3e951201c2-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Encyclopædia Iranica (англ.) / N. Sims-Williams, A. Ashraf, H. Borjian, M. Ashtiany — USA: Columbia University, 1982. — ISSN 2330-4804

[_4159da4773907e69-2] Архив по истории математики Мактьютор — 1994.

[_a6354a25e0ab06ce-3] VIAF (цалд.) — [Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.

[3]

[1]

[2]

Аль-Бируни
перс. ابوریحان محمد بن احمد البیرونی

Гуырæн ном	арабб. محمد بن أحمد البِيرُونيِّ‎‎^[3]
Райгуырды датæ	973-æм азы 4 сентябры^[1]
Райгуырæны бынат	Кят^[d], Государство Хорезмшахов^[d], Саманидты паддзахад^[d]^[1]
Мæлæты датæ	1048-æм азы 9 декабры^[2] (75 азы)
Мæлæты бынат	Газни, Газневиды паддзахад^[d]
Бæстæ	Саманидты паддзахад^[d]^[1]
Зонады къабаз	физикæ, математикæ, астрономи, æрдзон зонæдтæ^[d], истори, хронологи^[d], рабочий^[d], индологи^[d], Зæххы тыххæй зонæдтæ^[d], географи, философи^[d], картографи^[d], антропологи, астрологи^[d], хими, медицинæ, психологи, теологи^[d], фармакологи^[d], дины истори^[d] æмæ минералоги^[d]
Викикъæбицы медиа