Кумахов, Мухадин Абубекиры фырт
Мухадин Абубекиры фырт Кумахов (кæсгон-черкес. Къумахуэ Абубэчыр и къуэ Мухьэдин; райгуырдис 1928-æм азы 29 июлы, амардис 2008-æм азы 7 июны Мæскуыйы) уыд уæрæсейаг адыгъаг ахуыргонд-кавказзонæг, лингвист, компаративист. Филологон зонæдты доктор, профессор. Уæрæсейы зонæдты академийы сконды цы Æвзагзонынады институт ис, уый сæйраг зонадон архайæг.
| Мухадин Абубекиры фырт Кумахов | |
|---|---|
| кæсгон-черкес. Къумахуэ Абубэчыр и къуэ Мухьэдин | |
| Райгуырды датæ | 1928-æм азы 29 июлы |
| Райгуырæны бынат | |
| Мæлæты датæ | 2008-æм азы 7 июны (79 азы) |
| Мæлæты бынат | |
| Бæстæ | |
| Зонады къабаз | кавказзонынад, æвзагзонынад æмæ абаргæ-историон æвзагзонынад[d] |
| Куысты бынат | |
| Альма-матер | |
| Ахуырадон къæпхæн | филологон зонæдты доктор[d] |
| Ахуырадон ном | профессор[d] |
Кавказзонынадмæ цы бавæрд скодта, уый тыххæй ын радтой Арнольд Чикобавайы номыл æхсæнадæмон преми. Кумахов уыдис Гуырдзыстоны зонæдты академи æмæ Европæйаг кавказзонджыты æхсæнады уæнг[1].
Цардафыст ивын
1952-æм азы æнтыстджынæй каст фæци Тбилисы паддзахадон университет.
Дзæвгар рæстæг фæкуыста Мæскуыйы Æвзагзонынады институты кавказаг æвзæгты хайады, йæ ус Зарæ Юсуфы чызг — уый дæр уыцы институт кусæг — куыд загъта, аст директоры, дам, аивгъуыдта[2]. Фæстæдæр кусын райдыдта уыцы институты компаративистикæйы хайады, 1991-æм азæй 2005-æм азы онг уыцы хайадæн разаманд лæвæрдта.
М. А. Кумахов цæуылты куыста, уыдоны ’хсæн уыдысты ныгуылæн-кавказаг æвзæгты грамматикæ, грамматикæйы иумæйаг теори, типологи, компаративистикæ[3]. Уый йеддæмæ ма иртæста фольклор, адыгъейæгты эпос æмæ йæ бастдзинад культурæимæ.
Хайад иста алыхуызон æхсæнадæмон форумты: Парижы, Лондоны (1990), Берлины, Мюнхены, Стамбулы æмæ афтæ дарддæр[1]. 1991—1998 азты куыста хуынд профессорæй Швецийы Лунды университеты, уым ныффыста дыууæ монографийы (куыд профессор К. Вамлингы æмавтор).
Хайад райста Черкессаг энциклопедийы саразыны хъуыддаджы[1]. Дыууæтомон чиныг «Кæсгон-черкесаг æвзаджы» сæйраг редактор (2006).
Мухадин Кумахов у 200 зонадон куыстæй фылдæры автор, уыдоны ’хсæн ныффыста 12 монографийы адыгъаг æвзæгты тыххæй: «Морфология адыгских языков», «Убыхский язык», «Словоизменение адыгских языков», «Сравнительно-историческая фонетика адыгских (черкесских) языков», «Очерки общего и кавказского языкознания» æмæ иннæтæ[1].
Сæйрагдæр куыстытæ ивын
- Кумахов М. А. Морфология адыгских языков. I. Синхронно-диахроническая характеристика. — Москва; Нальчик, 1964.
- Кумахов М. А., Кумахова З. Ю. Функциональная стилистка адыгских языков. — М., 1970.
- Кумахов М. А. Словоизменение адыгских языков. — М., 1971.
- Кумахов М. А. Сравнительно-историческая фонетика адыгских (черкесских) языков. — М., 1981.
- Кумахов М. А. Очерки общего и кавказского языкознания. — Нальчик, 1984.
- Кумахов М. А., Кумахова З. Ю. Язык адыгского фольклора: Нартский эпос. — М.: Наука, 1985.
- Кумахов М. А. Сравнительно-историческая грамматика адыгских (черкесских) языков. — М., 1989.
- Кумахов М. А., Кумахова З. Ю. Нартский эпос: язык и культура. — М.: Наследие, 1998.
Литературæ ивын
- Кумахов Мухадин Абубекирович: Некролог // Кабардино-Балкарская правда. № 110 (22402) от 10 июня 2008. — С. 4.
- Алексеев М. Е. Кавказоведческие исследования в Отделе кавказских языков Института языкознания РАН // Кавказоведение. 2002. № 1.
- Гутов А. М. Проблемы исследования нартского эпоса на современном этапе Архивгонд æрцыдис 14 ноябры 2021 азы.
Фиппаинæгтæ ивын
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Умер выдающийся ученый-филолог Мухадин Кумахов REGNUM (уырыс.)
- ↑ Зара Юсуфовна Кумахова. Воспоминания об Институте языкознания (уырыс.)
- ↑ Кавказоведческие исследования в Отделе кавказских языков Института языкознания РАН. Æвзагзонынады институты сайтыл (уырыс.)